Tribunal osudio Ratka Mladića na doživotni zatvor

Mladić je proglašen krivim za genocid nad “nekoliko hiljada” Bošnjaka iz Srebrenice, progon Bošnjaka i Hrvata širom BiH, terorisanje stanovništva Sarajeva granatiranjem i snajperisanjem i uzimanje “plavih šljemova” Ujedinjenih nacija (UN) za taoce.

Tribunal je Mladića oslobodio krivice po prvoj tački optužnice, koja ga je teretila za genocid u šest drugih opština u BiH.

Po preostalih deset tačaka optužnice Mladić je proglašen krivim. Osuđen je za genocid u Srebrenici, kao i za zločine protiv čovječnosti u 15 bh. opština, progon, istrebljenje, ubistva, deportacije i prisilno premještanje. Tribunal je utvrdio Mladićevu krivicu i po četiri tačke optužnice za kršenje zakona i običaja rata, ubistva, teror, nezakonite napade na civile i uzimanje talaca.

Ti zločini, po presudi, čiji je sažetak pročitao predsjedavajući sudija Alphons Orie, počinjeni su u okviru sveobuhvatnog udruženog zločinačkog poduhvata čiji je cilj bilo “nasilno i trajno uklanjanje Bošnjaka i Hrvata sa teritorija BiH na koje su Srbi polagali pravo”.

Kao protagonisti tog zločinačkog udruženja, presudom su, pored Mladića, označeni i Radovan Karadžić, Momčilo Krajišnik, Biljana Plavšić, Nikola Koljević i drugi.

Tribunal je presudom utvrdio da je Mladić “dijelio i sprovodio zločinačku namjeru”. Kao komandant VRS-a, Mladić je dao “značajan doprinos” ostvarenju zločinačkog poduhvata, koji je obuhvatao i uže zločinačke poduhvate u Sarajevu, Srebrenici i u vezi s taocima, pripadnicima UNPROFOR-a.

“Radnje optuženog u toj mjeri su doprinijele zločinima da oni bez njih ne bi bili počinjeni na taj način”, rekao je Orie.

Mladić nije u sudnici dočekao izricanje kazne, pošto ga je Sudsko vijeće, sredinom zasjedanja, udaljilo zato što se nije povinovao nalogu sudije Orieja da sjedne i ne govori glasno. Iako je mikrofon bio isključen, iz sudnice su se čule Mladićeve riječi: “laž” i “uzbuđen”. Prethodno je bila neophodna polučasovna pauza zbog toga što je Mladić imao povišen krvni pritisak.

Proglašavajući Mladića krivim za genocid u Srebrenici, Tribunal je utvrdio da je imao “genocidnu namjeru” da “uništi Bošnjake u Srebrenici kao značajan dio zaštićene grupe”.

Snage VRS-a i policije pod Mladićevom komandom počinile su, po presudi, genocid u okviru udruženog zločinačkog poduhvata čiji je cilj bilo “eliminisanje Bošnjaka iz Srebrenice ubijanjem vojno sposobnih muškaraca i prisilnim premještanjem žena, djece i staraca”.

Dokaz za Mladićevu “genocidnu namjeru”, po presudi, bila je njegova poruka srebreničkim Muslimanima, dan poslije pada enklave 11. jula 1995, da “mogu opstati ili nestati”.

Kako je kazao sudija Orie, Mladić je više puta izjavljivao da je “došlo vrijeme za osvetu Turcima”, kao i da bi “Turaka davno nestalo” da ih ne čuva međunarodna zajednica.

Mladić je, pored toga, napadom na Srebrenicu rukovodio na terenu, lažno obećavajući zarobljenim Bošnjacima da će ići u razmjenu, neposredno prije nego što su bili upućeni na stratišta.

Prema presudi, srpske snage su od 12. do 17. jula 1995. “sistematski pobile nekoliko hiljada bošnjačkih muškaraca i dječaka” na “raznim mjestima pogubljenja u opštinama Srebrenica, Zvornik i Bratunac”.

Poslije zauzimanja Srebrenice 11. jula 1995. godine, VRS je iz enklave prisilno premjestila oko 25.000 civila, većinom žena, djece i staraca, utvrđeno je presudom.

Kao dokaz zločinačke namjere u Srebrenici, Tribunal je naveo da je Mladić sproveo “Direktivu 7”, kojom je Karadžić naložio da VRS u Srebrenici “stvori nepodnošljive uslove potpune nesigurnosti, bez nade u dalji opstanak i život stanovništva”.

Presudom je utvrđeno i da su snage VRS-a pod Mladićevom komandom, sprovele kampanju progona nesrpskog stanovništva iz 15 bosanskih opština, koja je uključivala ubistva, istrebljenje, deportacije i prisilno premještanje.

Ta “nemilosrdna sila” je, s proljeća 1992, napadala Bošnjake i Hrvate u naseljima širom BiH, počinivši pritom i “masovna pogubljenja”. Neke žrtve umrle su od batina.

Snage napadača “pokazale su pritom malo ili nimalo poštovanja za ljudsko dostojanstvo”, rekao je sudija Orie.

Od maja 1992. do 1995. godine, Mladić je, po presudi, rukovodio VRS-om i policijom, “izdavao neposredna naređenja” i “učestvovao u operacijama”. Uspostavio je i “centralizovan sistem širenja propagande” protiv nesrba, a davao je i “obmanjujuće izjave o zločinima”.

Kao primjer zločina, sudija Orie naveo je ubistva najmanje 24 Bošnjaka u selu Vrhpolje počinjena 31. maja 1992. godine.

Opisao je i kako su se 24 zarobljena muslimanska muškarca ugušila u kamionu kojim su ih srpski vojnici iz Sanskog Mosta, krajem jula 1992. godine, prebacivali u logor Manjača kod Banjaluke. Ostali zarobljenici “pili su sopstveni urin” da bi preživjeli, utvrđeno je presudom.

U srpskim logorima vladali su neljudski uslovi, nije bilo dovoljno hrane, zarobljenici su bili prebijani, “primoravani da jedan drugog siluju” i podvrgavani seksualnom nasilju. Bošnjačke žene, od kojih je jedna imala 12 godina, srpski vojnici su višestruko silovali u “Karamanovoj kući” u Foči. Jedna od njih posvjedočila je da je, jednom prilikom, srela Mladića, koji ju je pitao: “Da li ti je bolje ovdje nego u Alijinoj državi?”
Te riječi sudije Orieja u sudnici je Mladić propratio odrečnim klimanjem glave.

Osvrćući se na tačku optužnice po kojoj je progon u šest opština imao razmjere genocida nad nesrpskim stanovništvom, sudija Orie je rekao da je Sudsko vijeće – većinom glasova, uz njegovo protivljenje – utvrdilo da su srpske snage imale “genocidnu namjeru” da Bošnjake i Hrvate unište kao etničku grupu.

Iako je “veliki broj Bošnjaka i Hrvata ubijen ili su im nanijete teške povrede”, Vijeće je, međutim, zaključilo da oni nisu činili “značajan dio” tih etničkih grupa u opštinama, te da, stoga, nije ispunjen taj uslov za krivično djelo genocida.

Mladić je stoga oslobođen optužbe za genocid u šest opština.

Presudom je utvrđeno da je VRS “namjerno gađala civilno stanovništvo” u Sarajevu artiljerijom i snajperima, pri čemu su “stotine građana ubijene, a hiljade ranjene” dok su obavljali svakodnevne poslove, kazao je sudija Orie.

I tom zločinačkom udruženju, čiji je cilj bilo “širenje terora” među civilima u Sarajevu, Mladić je dao “značajan doprinos”, zajedno sa drugim članovima predvođenim Karadžićem.

Mladić je, po presudi, “lično rukovodio granatiranjem Sarajeva 28. maja 1992, birajući ciljeve i preusmjeravajući vatru na područja sa malo Srba”.

Po presudi, VRS je ispalila minobacačku granatu koja je 5. februara 1994. na sarajevskoj pijaci Markale ubila 68 ljudi, a ranila više od 140 građana. “Skoro svi su bili civili, a mnogi žene, djeca i starci”, rekao je sudija Orie.

Tribunal je Mladića proglasio krivim i za uzimanje oko 200 pripadnika UNPROFOR-a za taoce u ljeto 1995. godine.

“Plavim šljemovima” su pripadnici VRS-a prijetili, a neke su vezali u blizini strateških objekata, u namjeri da zaustave vazdušne napade NATO-a.
Mladić je prvi dio sažetka presude u sudnici saslušao mirno, u crnom odijelu, bijeloj košulji i crvenoj kravati, okrenut licem od Sudskog vijeća ka galeriji s publikom. Na otprilike polovini zasjedanja, Mladić je, preko branilaca, zatražio da bude pušten u toalet, a pauza koju je dao sudija Orie potrajala je pola sata.

Kada je zasjedanje nastavljeno, branilac Dragan Ivetić upozorio je da je Mladiću u pauzi tri puta izmjeren visok krvni pritisak i zatražio da izricanje presude bude prekinuto ili da kazna bude izrečena odmah, bez daljeg obrazloženja.

Sudija Orie taj je zahtjev odbio, rekavši da, kako su Vijeće obavijestili ljekari, nema zdravstvenih razloga za to.

Mladić je, potom, ustao u namjeri da se konsultuje sa braniocima, ali je počeo glasno da govori i gestikulira.

Nakon toga, Vijeće je odlučilo da ga udalji iz sudnice. Optuženi je izricanje presude, po riječima sudije Orieja, mogao da prati preko ekrana iz susjedne prostorije.