Presuda Mladiću na više od 2.000 stranica

Haški tribunal objavio je prvostepenu presudu protiv Ratka Mladića, bivšeg komandanta Glavnog štaba Vojske Republike Srpske (VRS), kojom je osuđen na doživotni zatvor za genocid, zločine protiv čovječnosti i kršenja zakona i običaja ratovanja koje su počinile srpske snage tokom oružanog sukoba u BiH.

Presuda sadrži 2.527 stranica i podijeljna je u četiri toma, odnosno dijela. U presudi je navedena uloga VRS-a i policijskih struktura, ali i opisani zločini počinjeni u opštinama Banja Luka, Bijeljina, Foča, Ilidža, Kalinovik, Ključ, Kotor-Varoš, Novi Grad, Pale, Prijedor, Rogatica, Sanski Most, Sokolac i Vlasenica.

Poseban dio presude je opsada Sarajeva, terorisanje građana snajperisanjem i granatiranjem, kao i uzimanje talaca vojnika UNPROFOR-a.

Presuda u zasebnom dijelu tretira genocid počinjen u Srebrenici, a što uključuje deportacije iz Potočara, sastanke u hotelu “Fontana”, zločine u Cerskoj, Kravici, Sandićima, školi u Petkovcima, u Roćeviću, Branjevu, Bišini, Trnovu, Potočarima, kao i druga pojedinačna ubistva.

Objašnjena je i primjena odgovarajućeg zakona kao i odgovornost optuženog Mladića uključujući i njegovu ulogu u VRS-u i odgovornost za policijske snage i paravojne formacije.

Prvostepenom presudom Mladić je proglašen krivim za deset od 11 tačaka optužnice Tužilaštva u Haagu. Oslobođen je jedino optužbe za genocid počinjen u šest bh. opština tokom 1992. godine.

Vijeće je utvrdilo da je Mladić počinio te zločine svojim učešćem i doprinosom u četiri udružena zločinačka poduhvata (UZP), odnosno sveobuhvatnom udruženom zločinačkom poduhvatu, u vezi sa Sarajevom, Srebrenicom i uzimanjem međunarodnog osoblja za taoce.

Prema presudi, sveobuhvatni udruženi zločinački poduhvat, koji je postojao od 1991. do novembra 1995. godine, imao je za cilj trajno uklanjanje Bošnjaka i Hrvata s područja u BiH na koja su bosanski Srbi polagali pravo činjenjem zločina u opštinama širom BiH. Vijeće je utvrdilo da dokazi nisu potkrijepili nalaz da je zločin genocida predstavljao dio cilja sveobuhvatnog udruženog zločinačkog poduhvata.

Sudije su utvrdile da su snage bosanskih Srba ubile brojne Bošnjake i Hrvate, dok su brojni drugi prisilno raseljeni iz svojih domova tokom preuzimanja kontrole nad opštinama ili nakon napada na nesrpska sela.

“Okolnosti su bile strašne; oni koji su pokušali da odbrane svoje domove bili su suočeni s nemilosrdnom silom. Izvršavana su masovna pogubljenja, a neke žrtve su podlegle nakon premlaćivanja. Mnogi od počinilaca koji su zarobili bosanske Muslimane pokazivali su malo ili nimalo poštovanja za ljudski život i dostojanstvo”, rekao je predsjedavajući sudija Alphons Orie.

Druge žrtve su uhapšene, zatočene u zatočeničkim objektima, često u nehumanim životnim uslovima, izložene mučenju, premlaćivanju, silovanju i drugim djelima seksualnog nasilja, i nakon toga premještene izvan tih opština.

Vijeće je utvrdilo da je Mladić bio od ključne važnosti za počinjenje tih zločina, i to u tolikoj mjeri da bez njegovih djela ti zločini ne bi bili počinjeni. Sudije su stoga utvrdile da je on značajno doprinio postizanju zajedničkog cilja da se trajno uklone Bošnjaci i Hrvati s područja u BiH na koja su Srbi polagali pravo činjenjem zločina. Mladić je proglašen krivim za progon, istrebljivanje, ubistvo, deportaciju i nečovječno djelo prisilnog premještanja.

Vijeće je također utvrdilo većinom glasova, uz protivno mišljenje sudije Oriea, da su neposredni počinioci u nekoliko opština namjeravali da unište Bošnjake u tim opštinama kao dio zaštićene grupe. Međutim, sudije su zaključile da su Bošnjaci koji su bili meta napada u svakoj od opština predstavljali relativno mali dio i nisu na druge načine predstavljali značajan dio zaštićene grupe.

Shodno tome, Vijeće se nije uvjerilo da je jedini razumni zaključak bio da su neposredni počinioci posjedovali potrebnu namjeru da unište značajan dio zaštićene grupe Bošnjaka.

Na presudu Mladiću dozvoljene su žalbe, koje će rješavati Mehanizam za međunarodne tribunale.