This post is also available in: English
Bivši šef Službe državne bezbjednosti Srbije Stanišić i njegov pomoćnik Simatović optuženi su za zločine nad Hrvatima i Bošnjacima počinjene tokom ratova u Hrvatskoj i BiH od 1991. do 1995. godine. Optužnica ih tereti za progon na rasnoj, vjerskoj i političkoj osnovi, ubistva, deportacije i prisilno premještanje hrvatskih i bošnjačkih civila.
Po optužnici, Simatović i Stanišić bili su učesnici u udruženom zločinačkom poduhvatu, čiji je cilj bilo trajno i nasilno uklanjanje Hrvata i Bošnjaka s velikih dijelova teritorija Hrvatske i BiH, koji bi zatim bili uključeni u ujedinjenu srpsku državu. Stanišić i Simatović su, kako tvrde tužioci, formirali, opremali, obučavali, finansirali, naoružavali i na ratišta u BiH i Hrvatskoj slali “Crvene beretke” i druge paravojske, koje su, pod njihovom kontrolom, činile zločine.
Poslije prvog suđenja, Haški tribunal je oslobodio Stanišića i Simatovića krivice po svih pet tačaka optužnice. Međutim, Apelaciono vijeće usvojilo je žalbu haških tužilaca i naložilo da proces bude ponovljen.
Poništenom presudom bilo je utvrđeno da su formacije koje su Stanišić i Simatović slali na ratišta počinile veliki broj zločina, ali da optuženi, tokom tih operacija, nisu njima “upravljali”, iako su njihovo učešće “organizovali”.
Prvostepeno vijeće je, u toj presudi, zaključilo da je “razumna mogućnost” da su Stanišić i Simatović, upućujući “Crvene beretke” van Srbije, imali “ograničenu namjeru… uspostavljanja i održavanja srpske kontrole nad velikim dijelovima Hrvatske i BiH”, ali da oni nisu bili učesnici u zajedničkom zločinačkom udruženju.
Poništavajući presudu, Apelaciono vijeće je ocijenilo da su prvostepene sudije, donoseći taj zaključak, pogriješile u primjeni zakona i tumačenju činjenica tako što nisu dale “razumno obrazloženje”, niti su razmotrile da li su Stanišić i Simatović dijelili zločinačku namjeru.
Ponovljeni proces protiv Stanišića i Simatovića sutra će, pred Mehanizmom za međunarodne tribunale (MICT), pravnim nasljednikom Haškog suda, početi uvodnim izlaganjem tužioca Douglasa Stringera. Tužioci će zatim tokom postupka uvesti iskaze ukupno 143 svjedoka, od kojih će neki biti u pisanom obliku.
Procesom će predsjedavati sudija Burton Hall sa Bahama, a zbog Stanišićeve bolesti suđenje će se odvijati tri dana nedjeljno, sa dva jednoipočasovna dnevna zasjedanja, između kojih će biti dva sata pauze.
Stanišić i Simatović vratili su se 30. maja u pritvor u Haagu sa privremene slobode u Srbiji, na koju ih je Tribunal pustio u decembru 2015. godine.
Kako su utvrdili ljekari u Haagu i u Beogradu, Stanišić pati od hronične bolesti organa za varenje i depresije. Stanišićeva bolest imala je veliki uticaj na tok prvog suđenja, koje je u Haagu, poslije jednog neuspješnog pokušaja, počelo 2009. godine. Proces je zbog Stanišićevog oboljenja bio prekinut duže od godinu dana, a on je, prije nego što se vratio u sudnicu, jedno vrijeme pratio suđenje iz pritvora u Scheveningenu, preko video-veze.
Prije prvog procesa, Stanišića i Simatovića su 2003. godine uhapsile vlasti Srbije. U prvom pojavljivanju izjasnili su se da nisu krivi za zločine za koje su optuženi.
