Novim zakonom Španija izmješta grobove ustaških lidera Pavelića i Luburića

Ukoliko španska vlada lijevog centra usvoji najavljeni zakon o historijskom sjećanju, pripremljen u cilju suočavanja sa sjećanjem na građanski rat vođen u toj zemlji tridesetih godina prošlog vijeka, grobnice hrvatskih profašističkih lidera iz Drugog svjetskog rata možda će morati biti izmještene sa sadašnjih poznatih lokacija u Madridu i Valenciji.

Grob ustaškog lidera Ante Pavelića nalazi se na groblju San Isidro u Madridu, dok su posmrtni ostaci komandanta ustaških koncentracionih logora Vjekoslava Maksa Luburića pokopani na groblju Carcaixent u Valenciji.

Prema predloženom zakonu o historijskom sjećanju, bit će izbrisana krivična evidencija za lica osuđena jer su se suprotstavila bivšem fašističkom režimu u Španiji, a organizacije koje čuvaju sjećanje na diktatora Francisca Franca, poput Fondacije “Francisco Franco”, bit će zabranjene.

Španski portal Eldiario.es je u ponedjeljak objavio da usvajanje novog zakona može dovesti do izmještanja posmrtnih ostataka Pavelića i Lubrića na manje vidljiva mjesta ili u njihovu rodnu zemlju.

Pavelić i Luburić su rođeni u današnjoj Bosni i Hercegovini, koja je u vrijeme Drugog svjetskog rata bila dio Nezavisne Države Hrvatske (NDH).

Razlog za izmještanje njihovih posmrtnih ostataka može biti to što su ti grobovi mjesta za obilježavanje sjećanja desničara, što je pitanje kojim će se novi zakon baviti.

U junu je novi premijer Španije socijalista Pedro Sanchez izjavio da grobnica bivšeg diktatora Franca treba da bude izmještena iz velikog kompleksa Valle de los Caídos (Dolina palih), koji se nalazi kod Madrida.

U ovom se kompleksu, izgrađenom od Francove vlade, nalaze posmrtni ostaci oko 34.000 vojnika, i pripadnika fašističke falange i onih na republikanskoj strani, koji su se međusobno borili tokom Španskog građanskog rata.

Novim je zakonom također predviđeno formiranje Komisije za istinu, koja bi istraživala zločine što ih je počinila država u vrijeme kada se na njenom čelu nalazio Franco.

U devedesetim godinama, i hrvatski predsjednik Franjo Tuđman je imao ideju da u Hrvatsku prebaci posmrtne ostatke Pavelića, zajedno s posmrtnim ostacima bivšeg jugoslavenskog predsjednika Josipa Broza Tita, koji je sahranjen u Beogradu, a rođen je u Kumrovcu, u sjevernoj Hrvatskoj.

Pavelić je 1945. godine pobjegao iz Hrvatske i sigurnost je našao u Argentini, gdje je nastavio svoje političke aktivnosti. U njega je 1957. godine u Buenos Airesu pucao srpski emigrant Blagoje Jovović, ali je Pavelić preživio atentat.

On zatim, pošto je imao dobre odnose s Francovim režimom, odlazi u prijateljsku Španiju, gdje je 1959., sa 70 godina starosti, preminuo.
Luburić se 1949. godine također preselio u Francovu Španiju i živio u Valenciji, gdje je vodio štampariju u kojoj je objavljivao proustaške časopise.

Agenti jugoslavenske Službe državne bezbjednosti infiltrirali su se u njegovu štampariju i 1969. godine ga ubili.

Između 1941. i 1945. godine, Pavelićeva NDH je usvojila rasističke zakone po uzoru na nacističke, na osnovu kojih je žestoko progonila Srbe, Jevreje, Rome i hrvatske antifašiste.

Prema zvaničnom poimeničnom spisku, 83.145 žrtava režima stradalo je u glavnom ustaškom koncentracionom logoru u Jasenovcu.

Nakon Francove smrti, Španija je usvojila amnestiju, poznatu kao “pakt šutnje”, da bi se spriječilo ponovno otvaranje rana iz građanskog rata. Pristalice ove amnestije su kazale da je ovaj čin olakšao mirni prijelaz Španije u demokratiju.

Međutim, porodice pripadnika republikanske strane, koja je izgubila rat, smatraju da je amnestija nepravedno stigmatizirala njihove porodice i na efektivan način odala počast fašističkom nasljeđu.