Rezultati istraživanja CCI: Javna preduzeća posluju netransparentno i pod političkim uticajem

Ovim projektom, CCI je kreirao prvi jedinstveni registar svih javnih preduzeća u BiH, čiji podaci uključuju dva javna preduzeća na državnom nivou, 96 na nivou entiteta, od čega po 48 u Federaciji i Republici Srpskoj, četiri u Brčko distriktu, 41 na nivou kantona u Federaciji i 407 na nivou opština i gradova u BiH.

“Na uzorku od 221 javnog preduzeća za koje je CCI prikupio podatke o poslovanju, kako direktno od javnih preduzeća tako i korištenjem drugih dostupnih izvora, podaci pokazuju da je u sektoru javnih preduzeća zaposleno najmanje 67 hiljada osoba, da javna preduzeća raspolažu sa 6,7 milijardi KM godišnje, te da ukupno duguju više od 9,3 milijarde KM. S obzirom na to da je ovo uzorak od 40 odsto ukupnog broja javnih preduzeća, pretpostavka je da su ovi brojevi znatno veći”, saopćio je CCI.

Analiza pokazuje da “izuzetno velika količina informacija o poslovanju javnih preduzeća” nije transparentna za javnost, što predstavlja direktno kršenje odredbi zakona i podzakonskih akata koji regulišu rad javnih preduzeća.

“Za period od 2010. do 2018. godine, čak 1.020 od 1.233 izvještaja o radu/poslovanju javnih preduzeća nije dostupno javnosti, odnosno 83 odsto od ukupnog broja izvještaja. Od 213 dostupnih izvještaja, tek 88 njih je dostupno na web stranicama javnih preduzeća, dok je preostali broj uglavnom dostupan na stranicama parlamenata, skupština ili vlada”, navodi se.

U skladu sa Zakonom o slobodi pristupa informacijama u BiH, CCI je poslao zahtjeve za pristup informacijama na adrese 494 javna preduzeća u kojima se od istih traže podaci o godišnjim izvještajima o poslovanju, zaposlenima, te podaci o rukovodećim kadrovima, što je jedno javno preduzeće i nakon uložene žalbe i preporuke Ombudsmena za ljudska prava odbilo, zbog čega je CCI pokrenuo tužbu za upravni spor.

Isti zahtjev CCI je poslao i na adrese oba doma Parlamenta Federacije BiH, Vlade RS-a i skupština svih deset kantona u Federaciji BiH koji razmatraju i usvajaju izvještaje, a podaci koji su im dostavljeni pokazuju da ne postoji dovoljna kontrola nad radom javnih preduzeća u BiH “jer većina izvještaja javnih preduzeća nikada nije razmatrana na sjednicama institucija koje su osnivači, vlasnici ili su zaduženi za razmatranje izvještaja javnih preduzeća”, saopćeno je u rezultatima istraživanja.

Istraživanje je polazalo da je politički uticaj na zapošljavanje po stranačkoj i porodičnoj liniji ili plaćanje mita za dobijanje posla, učestala nezakonita praksa koja za posljedicu ima loše rezultate poslovanja, loše javne usluge, nekompetentne kadrove na važnim pozicijama, nezakonitosti u radu, te neefikasnost i neodgovornost u upravljanju javnim preduzećima u BiH.

“Sve navedeno dovodi do toga da političke stranke neskriveno smatraju javna preduzeća stranačkim izbornim plijenom pri dogovorima koalicionih partnera za formiranje vlasti na različitim nivoima, bez skoro ikakvog kritičkog osvrta u javnosti spram takvih pojava”, naveli su u izvještaju.

Rezultate istraživanja predstavili su na konferenciji za medije Reinout Vos, ambasador Kraljevine Holandije u Bosni i Hercegovini, Hasan Kamenjaković, koordinator za odnose s javnostima i medijima CCI, te Hanifa Jašarević i Emina Ćatić, projekt koordinatorice Centara civilnih inicijativa.