Forum o vladavini prava za Jugoistočnu Evropu: Nezavisne sudije temelj demokratske vladavine

Forum o vladavini prava. Foto: AIRE Centar

Bez povjerenja građana ni sudije ni tužioci ne mogu raditi svoj posao, jedan je od zaključaka konferencije.

Robert Spano, predsjednik Evropskog suda za ljudska prava, objasnio je da Evropska konvencija o ljudskim pravima ne može da funkcioniše bez nezavisnih i nepristrasnih sudija.

“Oni čine temelj vladavine prava. Istinski demokratska vladavina bez nezavisnog pravosuđa nije moguća. Mi moramo biti ti koji postavljaju najviše standarde. Jer kada sudija ne manifestuje najviši standard i integritet, onda shvatamo zašto postoji nepovjerenje građana”, dodao je Spano.

On je kazao kako je vladavina prava pod pritiskom u nekim od demokratija u Evropi, te da se sudstvo suočava sa direktnim ili indirektnim izazovima.

“To je dio kulture demokratskog nazadovanja kojem svjedočimo. Vladavina prava u Evropi nalazi se pod pritiskom i postala je meta. Mi sudije moramo da razmotrimo da, kada govorimo o nezavisnom pravosuđu, govorimo iz perspektive funkcije. Nezavisnost ne treba da štiti egoe sudija nego živote ljudi u sistemu. Zato mi kao sudije to moramo jasno dati do znanja u svim političkim debatama”, rekao je Spano, dodavši kako korumpirani sudija zapravo nije sudija.

Forum je okupio sadašnje i bivše sudije Evropskog suda za ljudska prava i predstavnike pravosudnih institucija iz sedam država Jugoistočne Evrope, a iz Bosne i Hercegovine učestvuje 26 pravnika među kojima su sudije Ustavnog suda BiH, entitetskih vrhovnih sudova i predstavnici Visokog sudskog tužilačkog vijeća (VSTV), te zastupnici BiH pred Evropskim sudom za ljudska prava, predstavnici kancelarije ombudsmana te predstavnici nevladinih organizacija.

Diskusija se vodila između panela u Dubrovniku, Beogradu, Podgorici, Prištini, Sarajevu, Skoplju, Tirani i Zagrebu.

Sudija Evropskog suda za ljudska prava Faris Vehabović kazao je da je osnovni cilj iscrpiti sve mogućnosti kako bi pružili pravično suđenje za građane.

“Čitava zajednica od toga treba imati vidljivu korist i da se stvori povjerenje da sistem jednostavno radi. To je velika stvar i odgovornost koju nosimo. Samo tada mi kao sudije možemo pružiti pravdu zajednici i zaustaviti negativne efekte koji su vidljivi zbog raznih društvenih okolnosti u zemljama Balkana. Tako možemo zaustaviti imigracije, vidimo da se države prazne jer nemamo odgovarajući sistem kojim bi pružili pravdu”, kazao je Vehabović.

On smatra kako je pravičnost u postupcima i jednakost u zakonu ono “ljepilo” koje će spriječiti ljude da iseljavaju iz zemalja regije.

“Mi sa Balkana smo naučili te lekcije na jedan teži način i mi sudije sa Balkana imamo teži zadatak da ostvarimo ono što se od nas očekuje i šta građani očekuju – da damo komadić pravde na način da se zadovolje zahtjevi iz člana 6. Evropske konvencije o ljudskim pravima”, zaključio je Vehabović.

Tokom foruma je istaknuto kako ograničenja na ljudska prava zbog pandemije moraju biti analizirana kako se ograničenja ne bi zloupotrijebila, a ona koja su nametnuta u pokušaju suzbijanja pandemije moraju biti ispitana pred nezavisnim i nepristrasnim sudstvom.

Spano je kazao kako su nacionalni sudovi u proteklih 18 mjeseci dobili veliki broj predmeta u vezi sa postupanjima vlasti.

“Ranjive grupe su bile posebno pogođene. Zdravstvena kriza ne treba da bude pretekst za kršenje ljudskih prava i sloboda. Ustavni sudovi mogu biti posebno ranjivi na ovakve napade. Ovdje se nezavisnost pravosuđa ukršta sa pandemijom”, rekao je Spano.

Na centralnoj konferenciji sadašnje i bivše sudije Evropskog suda za ljudska prava govore o kriterijima za utvrđivanje nezavisnosti i nepristrasnosti suda, odnosu između nezavisnosti i nepristrasnosti i drugih članova Evropske konvencije, ulozi pravosuđa, medija i drugih grana vlasti te o ključnim izazovima i dobrim praksama u regionu Zapadnog Balkana.

Andrew Page, šef Odjeljenja za Zapadni Balkan pri Ministarstvu za vanjske poslove, razvoj i Komonvelt Ujedinjenog Kraljevstva, naglasio je kako se u srži današnjeg dijaloga nalaze dva načela koja prolaze kroz vene britanske vanjske politike: vladavina prava je jedna od osnovnih vrijednosti demokratskih, otvorenih društava; nezavisno i nepristrasno sudstvo je od ključnog značaja za zaštitu ljudskih prava i sloboda.

“Na njima su zasnovane inicijative pokrenute na Samitu o Zapadnom Balkanu u Londonu, na kojem sam bio aktivno uključen”, kazao je on.

Forum o vladavini prava za Jugoistočnu Evropu jedan je od najvažnijih godišnjih događaja za predstavnike pravosuđa, nevladinih organizacija i pravnike iz regiona. Cilj Foruma je da promoviše sprovođenje Evropske konvencije o ljudskim pravima na državnom nivou, podstakne regionalnu saradnju u kontinuiranom razvoju vladavine prava i ljudskih prava te da pruži pomoć u procesu integracije regiona u Evropsku uniju.

Forum organizuju AIRE Centar i Civil Rights Defenders uz podršku vlada Ujedinjenog Kraljevstva i Kraljevine Švedske, te Fondacije “Konrad Adenauer”.