Hadžić i ostali: Nadležnosti komandanta za kažnjavanje pripadnika pod svojom kontrolom

Vještak vojne struke Martin Frančešević sačinio je nalaz i mišljenje o organizaciji Opštinskog štaba TO-a u Brezi, pri kojem je u proljeće 1992. već bio formiran odred “Sretno”. Kazao je da odnos komandanta prema podređenim odredima podrazumijeva klasičnu vojnu subordinaciju.

“Komandant je pretpostavljen svim jedinicama Općinskog štaba… Njegovo je pravo da izdaje zadatke”, rekao je Frančešević.

Dodao je da komandant vrši kontrolu i nadzor da li potčinjeni postupaju po pravilima i da preduzima mjere ukoliko ima odstupanja. Na pitanje kakve su obaveze komandanta Opštinskog štaba u slučaju počinjenja ratnog zločina, vještak je odgovorio da treba preduzeti korake kako bi počinioci bili kažnjeni.

“Ako je krivično djelo u pitanju, dostavlja se nadležnom tužilaštvu”, objasnio je Frančešević.

Dodao je da je komandant nadležan prevashodno na njegovo ljudstvo, koje obuhvata i pridodate jedinice i sve druge u njegovoj zoni odgovornosti, a koje bi trebalo da budu pod njegovom efektivnom kontrolom.

Tužioca Vladimira Simovića interesovalo je šta se dešava u slučaju da te jedinice počine zločin na teritoriji druge opštine, na šta je vještak kazao da su ti ljudi pod njegovom efektivnom kontrolom.

Frančešević je rekao da su dijelovi TO-a iz Kaknja bili na području Opštinskog štaba Breze, ali da nije našao dokument o njihovom pretpočinjavanju. Potvrdio je da postoji usmena naredba od 22. maja o pridodavanju jedinice iz Kaknja, objasnivši da nema suštinske razlike između pridodavanja i pretpočinjavanja.

Pojasnio je da je za pridodate pripadnike nadležan komandant kojem su pridodati. Vještak je potvrdio da je imao uvid u izvještaje u vezi sa akcijom na Čemerno, te da su jedinice iz Breze i Ilijaša bile u sadejstvu. Dodao je da, kada su jedinice u sadejstvu, svaki komandant odgovara za svoje pripadnike.

Za zločine u Čemernom u opštini Ilijaš optuženi su Džemal Hadžić, Teufik Turudić, Džemal Smolo, Senad, Haris i Benjamin Sikira, Enes Durak, Mirsad, Nusret i Mirzet Bešlija te Nehru Ganić. Prema optužnici, oni su 10. juna 1992. napali Čemerno – pucanjem, bacanjem bombi, mučenjima i paljenjem imovine – što je za rezultat imalo smrt 30 osoba srpske nacionalnosti.

Na pitanja Odbrane Ganića, koji je optužen u svojstvu komandanta Opštinskog štaba TO-a u Brezi, Frančešević je potvrdio da su se zone odgovornosti opštinskih štabova poklapale sa područjem opština i da u načelu komandanti nisu bili odgovorni za druga područja.

“Ali, ako šalje vojnike na teritoriju druge općine, mora biti određeno ko je odgovoran”, kazao je vještak.

Na sugestiju branioca Senada Pizovića da komandant Štaba u Brezi nije imao odgovornost za drugu teritoriju i da on nije izdao naredbu, Frančešević je rekao da onda nije jasno kako su mogli otići. Branilac je kazao da su mogli otići dobrovoljno, na šta je vještak rekao da bi odlaskom bez naredbe komandanta prekršili pravila.

Vještak se složio s braniocem da su za provođenje istrage potrebna stručna lica, a da nema informacija da je TO u Brezi imao vojnu policiju ili kriminalističko odjeljenje. Potvrdio je da nije našao dokument da je Opštinski štab u Brezi planirao i rukovodio akcijom u Čemernom 10. juna. Kazao je i da nije vidio da je komandant imao saznanja da se desio neki zločin.

“Ne, nisam vidio dokument koji govori o povredama ratnog prava”, rekao je Frančešević.

Suđenje se nastavlja 4. aprila.