Zatvaranje zbog pandemije nosi povećan rizik od terorizma za Kosovo, upozoravaju stručnjaci

Kosovska policija tokom hapšenja osumnjičenih za ratovanje u Siriji i Iraku. Foto: EPA/KUSHTRIM TERNAVA

Nekoliko stotina Kosovara otputovalo je u Siriju i Irak od početka rata u Siriji 2012. godine, pridruživši se raznim islamističkim terorističkim grupama koje su nastojale srušiti režim Bashara Al-Assada.

Oko 100 Kosovara poginulo je boreći se za krilo “Al-Kaide” “Džabhat al-Nusra” i druge organizacije na Bliskom istoku, koje su proglasile takozvanu Islamsku državu (ISIL) na okupiranim dijelovima teritorije Sirije i Iraka.

Međutim, nakon što je ISIL izgubio uporišta koja su povratile snage iračke i sirijske vlade tokom 2018. godine, na stotine osoba koje su se borile ili učestvovale u tim ratovima zarobljene su i čekale su repatrijaciju.

U aprilu 2019. izvršena je repatrijacija kosovskih boraca koje su uhapsile iračke i kurdske snage na područjima gdje je slomljena vladavina ISIL-a.

Međutim, savjetnik ministarstva unutrašnjih poslova Kosova Avni Islami upozorava da slom Islamske države nije eliminirao sigurnosni rizik za zemlje poput Kosova.

“Raspuštanjem Islamske države, teroristi i oni koji su ih podržavali rasuli su se po drugim kontinentima, ali također i po Evropi”, kazao je Islami za Kallxo.com.

Repatrijacija osoba koje su se borile u Siriji također je proizvela posljedice, povećavajući broj osoba optuženih za terorizam na Kosovu na 200.

Među njima se nalaze osobe koje su ne samo putovale u ratne zone na Bliskom istoku, nego su i planirale da izvedu terorističke napade na Kosovu i u susjednoj Albaniji.

Istovremeno, istrage koje je provelo Specijalno tužilaštvo Kosova bile su na udaru kritika jer, iako su otkrile identitet boraca, nisu uspjele pronaći regrutere, finansijere i organizatore terorističkih grupa.

Labinot Leposhtica, koordinator za praćenje sudova za BIRN Kosovo, slaže se s tim, dodajući da su do sada kosovski sudovi osudili samo četiri osobe za regrutovanje terorista.

“Imali smo potpuni neuspjeh u identifikaciji onih koji su regrutovali, omogućili ili finansirali te mlade Kosovare da odu u sirijski rat”, kazao je Leposhtica.

“Ti su regruteri ovdje, među nama, i rade svoj posao i radikaliziraju omladinu, ne nužno na Bliskom istoku, nego ovdje na Kosovu i u drugim evropskim državama”, upozorio je Leposhtica.

Radikalni elementi nisu izuzeli kosovsku i albansku dijasporu iz svojih nastojanja; 47 boraca koji su se borili na Bliskom istoku živjeli su u evropskim zemljama.

U nedavnom novembarskom terorističkom napadu koji je pogodio Beč, počinitelj je bio etnički Albanac sjevernomakedonskog porijekla.

Kushtrim Kaloshi, izvršni direktor Resursnog centra za zastupanje i obuku (ATRC), kritikuje navodnu pasivnu ulogu kosovskih institucija, što je, kako tvrdi, rezultiralo time da se društvo mora nositi sa posljedicama, a ne uzrocima.

“Ti mladi ljudi su otišli preko kosovskih aerodroma ili kopnenih granica. Neko je organizovao, regrutovao, mobilisao i organizovao njihov odlazak tamo, da budu poslani tamo, a ti ljudi su ovdje – a država Kosovo se ne bavi identifikacijom tih grupa”, kazao je Kaloshi za Kallxo.com.

Kaloshi dodaje da bi trenutno zatvaranje zbog COVID-a moglo imati štetan učinak na napore za deradikalizaciju, jer posljedična katastrofalna ekonomska situacija stvara plodnije tlo za grupe koje žele radikalizirati omladinu.

“Postoji ogromna nezaposlenost zbog pandemije, a kao rezultat toga raste nezadovoljstvo uz nedostatak perspektive i nade, te bi regruterske grupe koje žive na Kosovu to mogle prilično dobro iskoristiti”, rekao je Kaloshi.

Zatvaranje je također smanjilo efikasne sigurnosne provjere, dodao je on.

Mentor Vrajolli iz Centra za sigurnosne studije Kosova pozitivnije gleda na to kako se Kosovo bavi nasilnim ekstremistima, napominjući da uprkos njihovim najvećim naporima, na Kosovu godinama nisu izvršeni teroristički napadi sa religijskim motivima.

“Kosovo je prilično uspješno u borbi protiv nasilnog ekstremizma”, kazao je on.

“Uprkos nedostacima, antiterorističke politike su bile daleko plodnije od borbe protiv korupcije. Da je borba protiv korupcije bila takva, Kosovo bi bilo šampion u antikorupcijskim naporima”, zaključuje Vrajolli.

Ova debata je bila dio projekta “Muškarci i dječaci kao partneri u promoviranju rodne jednakosti i sprečavanju nasilja i ekstremizma među mladim ljudima na Balkanu”. On je podržan od strane CARE International Balkan, u partnerstvu sa SIT, YMCA, Austrijskom razvojnom agencijom i Fondacijom OAK.