Dobrovoljna i recipročna razmjena

Brđanin, koji je 1992. bio predsjednik Kriznog štaba Autonomne regije Krajina (ARK), izjavio je da ovo tijelo nije primalo naređenja od Karadžića i vlasti sa Pala, kao i da nije bio nadređen opštinskim kriznim štabovima, koji su “odlučivali nezavisno”.

Po optužnici, krizni štabovi bili su instrument preko kojih je Karadžićeva vlast zaokruživala teritorije koje je smatrala svojim nasilnim zauzimanjem opština, pri čemu su počinjeni zločini.

Prema svjedoku, međutim, krizni štabovi nikada nisu pozivali na prisilno premještanje Muslimana i Hrvata, već su bili za recipročnu i dobrovoljnu razmjenu.

Dokaz za to Brđanin je vidio u činjenici da je za dobrovoljni odlazak bilo neophodno da nesrbi podnesu potvrdu o imovini koju ostavljaju, kako bi je vlasti “privremeno obezbijedile”.

Karadžić se, kako je Brđanin izjavio, uvijek zalagao za poštovanje vlasništva, Ženevskih konvencija i zakona i običaja ratovanja.

Brđanina je Haški tribunal 2007. pravosnažno osudio na 30 godina zatvora zbog progona, deportacije, prisilnog premještanja i mučenja muslimanskog i hrvatskog stanovništva.

Optužnica Karadžića, koji je bio predsjednik Republike Srpske i vrhovni komandant njenih oružanih snaga, tereti za progon Muslimana i Hrvata širom BiH, koji je u sedam opština, uključujući i nekoliko krajiških, imao razmjere genocida.

U unakrsnom ispitivanju, tužilac Alan Tieger je Brđaninovom iskazu suprotstavio suprotne nalaze iz presude koju mu je sud izrekao. Presudom je utvrđeno da je krizni štab “koordinisao trajno protjerivanje nesrba” iz 13 opština, “po strateškom planu”.

“Nikakav strateški plan o preseljenju nije postojao. Situacija je nalagala da je bolje da se ljudi presele, nego da ginu i stradaju. Bilo je na svim stranama preseljavanja. Ne pravdam to, ali bilo je neminovno”, odgovorio je Brđanin.

Svjedok je, međutim, potvrdio da je “postojao plan za odbranu ili kako da zaokruže njihovu teritoriju, ali ne da se naškodi drugim narodima”.

Negirao je i da je otpuštanje nesrba bilo prva od diskriminativnih mjera, rekavši da oni nisu otpuštani, već samo premještani sa čelnih položaja u javnim preduzećima, gdje je “dotok informacija takav da su mogli da naškode njihovoj odbrani”.

Upitan da li je znao da je “7.000 hiljada Muslimana i Hrvata bilo zatvoreno u Omarskoj i Trnopolju, nakon što su očišćeni Hambarine i Kozarac”, Brđanin je odgovorio da se za mnoge stvari nije znalo”.
“Ja nisam imao zarobljenike, bio sam civilni organ… Uvijek je bilo ljudi spremnih da naprave zločin”.

Karadžić, koji je optužen i za genocid počinjen u Srebrenici, teror nad civilima u Sarajevu i uzimanje pripadnika UNPROFOR-a za taoce, sutra, 19. novembra, izvešće sljedećeg svjedoka.