BiH od marta stagnira s reformama, pokazuje novi izvještaj Evropske komisije

Izvještaj, koji obuhvata period od 15. juna 2023. do 1. septembra 2024. godine, navodi da je Vijeće ministara BiH preduzelo akcije za usvajanje reformi u vezi s evropskim integracijama, s vidljivim rezultatima prije izvještaja Komisije u martu ove godine, da bi nakon toga pozitivne reforme bile zaustavljene.

U izvještaju je navedeno da je provođenje izbora negativno pogođeno diskriminatornim elementima ustavnog sistema i nedostatkom integriteta izbornog procesa. Iz Evropske komisije pozivaju Državni parlament da poduzme mjere kako bi bilo osigurano provođenje izbora u skladu s evropskim standardima.

“Izvršne vlasti imaju slab kapacitet za koordinaciju i planiranje politika. Nezavisne institucije ostaju slabe“, piše u izvještaju.

Evropska komisija navodi da je napredak u funkcionisanju pravosuđa ograničen, te da su uočeni znakovi pogoršanja stanja u pravosuđu koji zahtijevaju hitne mjere za jačanje integriteta i obnavljanje povjerenja javnosti u pravosuđe.

Loše funkcionisanje pravosudnog sistema nastavlja da potkopava prava građana i borbu protiv korupcije, navodi se, kao i to da bi Nacrt novog zakona o Visokom sudskom i tužilačkom vijeću (VSTV) trebao bi biti usklađen s privremenim mišljenjem Venecijanske komisije iz juna 2024. godine, te da se naredne godine očekuje usvajanje zakona o sudu.

U izvještaju pozivaju i Narodnu skupštinu Republike Srpske (NSRS) da hitno imenuje dvoje sudija u Ustavni sud BiH, a entitetske vlasti RS-a da u potpunosti priznaju i provode odluke Ustavnog suda.

Evropska komisija navodi da se u opće sudove trebaju imenovati sudije na osnovu zasluga, bez preovlađivanja etničkih kriterija, a rad sudija ocjenjivati prema kvalitetnim kriterijima.

Prema preporukama Komisije, BiH treba usvojiti novu strategiju reforme pravosudnog sektora, registrovati presude međunarodnih krivičnih sudova u domaćim krivičnim evidencijama i efikasno provoditi revidiranu nacionalnu strategiju za ratne zločine, posebno jačanjem regionalne saradnje.

Tokom izvještajnog perioda, postignut je određeni napredak u borbi protiv korupcije, ali Komisija ističe da je pravosudna procedura selektivna i netransparentna u slučajevima korupcije od javnog interesa, što izaziva zabrinutost.

“Zakon o sprečavanju sukoba interesa, usvojen u martu 2024. godine, predstavlja značajan korak naprijed, iako još nije u potpunosti usklađen s evropskim standardima. U junu 2024. godine BiH je usvojila državnu strategiju i akcioni plan za borbu protiv korupcije“, navodi se u izvještaju.

Dosadašnji rezultati u borbi protiv korupcije, uključujući visoku korupciju, ostaju slabi zbog operativne neefikasnosti i političke interferencije, piše, te se dodaje da broj konačnih presuda u slučajevima visokog profila ostaje vrlo nizak, s izuzetkom konačne presude u slučaju Novalić i drugi.

Izvještaj navodi da BiH ima određeni nivo pripreme u oblasti vanjske, sigurnosne i odbrambene politike. Postignut je dobar napredak jer je BiH postigla i održavala punu usklađenost sa zajedničkom vanjskom i sigurnosnom politikom Evropske unije.

Od BiH se traži održavanje potpunog usklađivanja sa zajedničkom vanjskom i sigurnosnom politikom EU, te osiguravanje temeljne implementacije restriktivnih mjera, proizašlih iz usklađivanja s Evropskom unijom, i ulaganje dodatnih napora da se zatvori prostor za strano uplitanje i manipulaciju informacijama, posebno u kontekstu ruske invazije na Ukrajinu.

Evropska komisija navodi da nije zabilježen napredak u garantovanju slobode izražavanja i medija, kao ni u zaštiti novinara. Kriminalizacija klevete u RS-u utiče na slobodu izražavanja i slobodu medija. Također navode da najavljeno usvajanje sličnog zakona u Kantonu Sarajevo može biti zloupotrijebljeno za ograničavanje slobode medija.

“Politički pritisci i uznemiravanje novinara su se nastavili, uključujući fizičke i verbalne napade, bez odgovarajućeg institucionalnog odgovora“, piše u izvještaju Komisije.

Istaknuto je i da su vlasti finalizovale nacrt novog zakona o zaštiti ličnih podataka, što je preduslov za stupanje na snagu sporazuma o saradnji sa Eurojust-om. Ministarstvo civilnih poslova očekuje da dostavi nacrt zakona Vijeću ministara na usvajanje, prije upućivanja u parlamentarnu proceduru.