Sarajevski ratni tunel. Foto: Memorijalni centar Sarajevo
Na godišnjicu probijanja i puštanja u funkciju ratnog tunela koji su građani Sarajeva tokom opsade nazvali Tunelom spasa, u srijedu će se tokom svečanosti obilježiti ovaj datum ispred nekadašnjeg ulaza u tunel – u naselju Dobrinja. Od 20 sati će ispred Edukativnog centra spomeničkog kompleksa Tunel D-B – dobrinjska strana Tunela spasa, obilježavanju prisustvovati i radnici koji su prokopavali tunel.
Za direktora Memorijalnog centra, Ahmeda Kulanića, Tunel spasa je autentična historijska lokacija, memorijalno mjesto koje je važno u historiji Sarajeva jer je omogućilo preživljavanje građana vezom s teritorijom izvan opkoljenog grada.
Tunel koji je ispod aerodromske piste povezao dva sarajevska naselja – Butmir i Dobrinju – bio je jedina direktna veza stanovnika opkoljenog Sarajeva s vanjskim svijetom.
Tunel je oko 300 ljudi, pripadnika civilne zaštite i vojske, kopalo s obje strane. U konačnici je bio dug više od 720 metara s visinom tek oko metar i po.
“Tunel, pored uloge koju je imao, predstavlja i veoma važan graditeljsko-arhitektonski poduhvat. U tom vremenu i uvjetima izgraditi i iskopati tunel, i spojiti ga s dvije strane – jedno je čudo bosanskog uma i ljudi koji su radili na izgradnji tunela u najtežem vremenu“, kaže Kulanić.
Prema informacijama Memorijalnog centra, ukupno je iskopano 2.800 metara kubnih zemlje, ugrađeno oko 170 metara kubnih drevne građe i 45 tona metala. Tokom 1994. tunelom su postavljene male šine po kojima su išla kolica.
Nazim Muratović je učestvovao u iskopavanju sarajevskog ratnog tunela kroz koji je u godinama opsade unošena hrana u opkoljeni grad. Bio je komandant Opštinskog štaba Civilne zaštite Ilidža, a preminuo u februaru 2023. godine.
Ranije je za Detektorovu multimedijalnu stranicu Mjeseci opsade kazao da je tada tunel bio jedino rješenje da se dođe do hrane prema Sarajevu i da se ide ka deblokadi grada.
“Valja sići na pet metara ispod nivoa zemlje, a prva linija. Linija je 300 metara od kopanja tunela i nije bilo lahko ući dolje dok ljudi ginu. Svaki dan je ginulo tada 25 duša, i sad ti siđeš, kopaš. Dolje si u toj kaljuži, voda sipa iz zidova, iz plafona”, rekao je tada Muratović.
Ispričao je da su koristili poseban alat koji su sami pravili.
Kulanić kaže da zainteresovanost turista, ali i bh. građana, raste iz godine u godinu, a povećan je i broj posjeta. U ovoj godini, prema njegovim riječima, Tunel je posjetilo oko 100.000 posjetilaca.
“Ono što je novina ove godine jeste da smo uveli besplatan ulaz za učenike osnovnih i srednjih škola i imali smo više od 6.000 takvih posjeta“, kaže Kulanić.
Prema nezvaničnim informacijama, kroz tunel je prošlo 1.120.000 ljudi, dnevno ga je koristilo oko 4.000 ljudi, a kroz njega je svake noći prevoženo 20 tona različitih namirnica.
Presudama Haškog tribunala utvrđeno je da su jedinice Sarajevsko-romanijskog korpusa VRS-a namjerno gađale civile sprovodeći kampanju terora, koja je trajala tri i po godine. U presudama je utvrđeno da je Sarajevo bilo pod opsadom.
