Postupak zbog okupljanja protiv banjalučkih aktivista vraća se na početak

Protesti ispred Narodne skupštine 2018. godine. Foto: Gerila.info

U rješenju Okružnog suda koga su iz neformalne grupe dali na uvid Balkanskoj istraživačkoj mreži Bosne i Hercegovine (BIRN BiH) navodi se kako su aktivisti prijavljeni za kršenje Zakona o javnom okupljanju i Zakona o javnom redu i miru.
Iz banjalučkog Centra za ljudska prava objašnjavaju da je sporno što ovakva suđenja uopšte postoje.
Ponovljeni postupak počinje u srijedu 11. novembra, a dvadeset aktivista neformalne grupe građana “Pravda za Davida” još jednom će morati na sud.

Prekršajnom prijavom banjalučke policije oni se terete da su prekršili Zakon o javnom okupljanju i Zakon o javnom redu i miru kada je na Trgu Krajine u Banjaluci 17. decembra 2018. godine održan protest građana koji su zahtijevali istragu ubistva Davida Dragičevića. Policija u Banjaluci aktiviste tereti i da su nakon neprijavljenog skupa na Trgu Krajine održali i javni skup u pokretu od Trga do Narodne skupštine kao i okupljanje ispred Narodne skupštine RS-a. Policija građane tereti da su ispred zgrade skupštine, u kojoj je bilo u toku zasjedanje, vrijeđali policajce, ministra unutrašnjih poslova Dragana Lukača i poslanike, kao i da su pokušali da uđu u zgradu parlamenta u čemu ih je spriječila policija.

Osnovni sud u Banjaluci prvobitno je, 9. marta 2020. godine, donio rješenje kojim je obustavio prekršajni postupak protiv okrivljenih uz obrazloženje da MUP RS-a i Policijska uprava Banjaluka nisu dovoljno jasno obrazložili na koji način je došlo do kršenja Zakona o javnom okupljanju i Zakona o javnom redu i miru.

“Naime, da bi se radilo o ovim prekršajima morale su se u činjenični opis unijeti konkretne činjenice i okolnosti iz kojih bi se moglo utvrditi da se radi o organizovanom okupljanju, ko je organizator okupljanja ili njegov zastupnik te na koji način je izvršeno organizovanje okupljanja. Nije dovoljno da se u činjenični opis samo unese zakonski tekst predmetnih prekršaja”, piše u rješenju Osnovnog suda u Banjaluci iz marta ove godine u koji je BIRN BiH imao uvid.

MUP RS-a i banjalučka policija su se žalili na ovakvu odluku Osnovnog suda, a njihovu žalbu prihvatio je Okružni sud u Banjaluci 22. septembra ove godine. Okružni sud je postupak vratio na početak jer smatra, piše u rješenju, da postoje uslovi da se pretres održi i dokazi uzmu u razmatranje.

“Da bi se sa sigurnošću moglo utvrditi da li se u radnjama okrivljenih stiču obilježja navedenih prekršaja neophodno je održati usmeni pretres i izvesti predložene dokaze, a potom izvršiti ocjenu tih dokaza”, navodi se, između ostalog, u rješenju Okružnog suda Banjaluka u koji je BIRN BiH imao uvid.

Obeshrabrivanje okupljanja građana

Protesti ispred Narodne skupštine 2018. godine. Foto: BN, screenshot

Jedan od advokata aktivista Milan Malešević tvrdi za BIRN BiH da je postupak koji se pred Osnovnim sudom vodi protiv banjalučkih aktivista “samo jedan od mnogobrojnih koji su pokrenuti sa ciljem gušenja osnovnih ljudskih prava”. To se dešava samo u slučaju građana koji i dalje pitaju ko je ubio Davida Dragičevića i koji traže adekvatnu istragu, tvrdi Malešević.

“Spontani protest, koji se desio tog dana, isključivo je posljedica reizbora Lukača za ministra unutrašnjih poslova u Vladi Republike Srpske, kojeg mnogi, zbog njegovih javnih istupanja u vezi sa slučajem Dragičević, opravdano pozivaju na odgovornost zbog izostajanja rezultata u istrazi ubistva. Sve drugo, kada je ovaj postupak u pitanju, nije od uticaja”, kaže on i dodaje kako smatra da bi podnosilac odnosno MUP RS-a morao u cilju dokazivanja svojih navoda dovesti samog Dragana Lukača, ministra unutrašnjih poslova, “koji bi morao reći da se osjećao ugroženim zbog okupljenih, pa da to potvrdi i nekakav vještak psihijatar”.

“Pretpostavljam da se to neće desiti, ali i ako se desi, zakon predviđa osnov koji oslobađa od prekršajne odgovornosti, u slučajevima kada se iznosi mišljenje o radu državnih organa”, navodi Malešević.
Iz banjalučkog Centra za ljudska prava napominju da je glavni problem u tome što ovakve teme uopšte postoje u Republici Srpskoj. To pokazuje kakva je situacija u društvu, pojašnjava za BIRN BiH Dragan Todorović iz Centra za ljudska prava Banjaluka.

“U uređenim društvima državni organi, ne samo da ne opstruišu građane u ostvarivanju njihovih ljudskih prava i sloboda, nego ih podstiču da to rade i pomažu im u tome. Mirno okupljanje građana na javnoj površini, bez incidenata, nasilja, govora mržnje i sličnih pojava, pa čak i ako nije prijavljeno kao organizovan skup, može biti problem samo u državama u kojima se vlada autoritarnim metodama, represijom i policijskom silom. Sasvim je jasno da mi živimo u jednom takvom društvu jer za takvu tvrdnju dobijamo dokaze gotovo svakodnevno”, kaže Todorović.

On podsjeća da je Bosna i Hercegovina, samim tim i Republika Srpska, preuzela obavezu da poštuje evropske standarde u oblasti ljudskih prava i sloboda.

“Ti standardi predviđaju da je dopušten svaki skup koji je miran i bez nasilja, a koji ranije nije izričito zabranjen. Standardi, takođe, predviđaju da policijski službenici ne smiju silom rastjerivati i hapsiti građane na jednom takvom skupu. Međutim, kao i svaki loš đak, tako i naša država jedno govori svojim evropskim ‘nastavnicima’, a sasvim drugo radi u praksi”, pojašnjava Todorović.

Prema podacima grupe “Pravda za Davida”, do sada je na Osnovnom sudu oboreno više od četrdeset pojedinačnih prekršajnih prijava koje su policajci pod izgovorom neprijavljenog okupljanja ili kršenja Zakona o javnom redu i miru napisali građanima u Banjaluci u protekle dvije godine. Neke od tih presuda Osnovnog suda, nakon žalbi policije, potvrdio je Okružni sud.