“Podrška predsedniku Republike Srpske Miloradu Dodiku”, objava je na Facebook grupi organizacije “Narodni sindikat”, udruženje Saše Milakovića koje je preuzelo predsjedavanje Srpskom čašću.
Milaković je bio pod istragom zbog organiziranog kriminala, trgovine ljudima, nezakonitog uskraćivanja identifikacijskih dokumenata, te uspostavljanja ropstva i prijevoza robova. Istraga je obustavljena.
Narodni sindikat je udruženje registrirano u Prijedoru, koje, iako se predstavlja kao humanitarna organizacija, organizira druženja s krajnje desničarskim organizacijama i veliča osuđene ratne zločince.
Kratku objavu s fotografijom Dodika prate i emotikoni čvrsto stisnute pesnice i zastavom Srbije.
Isti emotikon upotrijebilo je i Udruženje veterana “Garda Panteri” iz Bijeljine, uz fotografiju Dodika u objavi na Facebooku.
Udruženje veterana “Garda Panteri” iz Bijeljine, prema statutu, njeguje uspomene na stvaraoce Republike Srpske i istinske patriote.
Ove dvije organizacije su do 3. augusta bile jedine koje su podijelile stav na presudu izrečenu Miloradu Dodiku, predsjedniku Republike Srpske. Dok su se nizale reakcije evropskih zvaničnika i vlasti Srbije, na Telegram kanalima dijelile su se vijesti o izrečenoj presudi, bez dodatnih komentara.
Nejra Veljan, istraživačica Atlantske inicijative iz BiH koja prati aktivnosti ekstremista, navodi da trenutna šutnja ne mora značiti neslaganje ili distancu, već ukazuje na određeno kalkuliranje.
“Moguće je da dio tih grupa još uvijek traži odgovarajući okvir unutar kojeg bi podrška Dodiku bila ideološki dosljedna”, navodi Veljan za Detektor.
Srđan Puhalo, sociolog iz BiH, za Detektor navodi da se pita da li ima “desnijih” od političara. On dodaje da je i u desničarskim organizacijama došlo do diobe onih koji su razočarani vlašću i onih koji je slijede, te da je vrlo vjerovatno da oni koji su pod uticajem vlasti čekaju da vide koji narativ da koriste.
“Oni su poltroni vlasti i postupit će kako im se kaže”, navodi Puhalo.
Članovi organizacije “Narodni sindikat” i “MC Srbi” Foto: Detektor
Formiranje narativa o političkoj žrtvi u nastanku
Milorad Dodik je 1. augusta 2025. godine proglašen krivim da je od 1. do 9. jula 2023. u Banjoj Luci, svjesno i znajući da je visoki predstavnik Christian Schmidt donio odluku kojom se sprečava stupanje na snagu Zakona o neprimjenjivanju odluka Ustavnog suda BiH od 1. jula iste godine, kao i odluku kojom se sprečava stupanje na snagu Zakona o izmjeni Zakona o objavljivanju zakona i drugih propisa RS-a, preduzimao radnje s ciljem nastavka zakonodavnog postupka, ne primjenjujući i ne provodeći odluke visokog predstavnika.
Osuđen je na godinu dana zatvora i šest godina zabrane obavljanja javne funkcije.
Na proruskom kanalu “Bunt je stanje duha” na Telegramu, čiji sadržaj često bude prenošen u desničarskim kanalima, uz screenshot na kojem se navodi kako Marta Kos poziva na provođenje presude, napisano je da je “Dodiku potvrđena presuda od godinu dana zatvora i šest godina zabrane obavljanja javne funkcije”.
“Bunt je stanje duha” je jedan i od najaktivnijih propagandnih kanala.
U diskusiji koja je omogućena na ovu objavu objavljeno je više vizuala Ratka Mladića, osuđenog na doživotnu kaznu zatvora.
Uz jedan vizual je stajala poruka “Pozdravite našu braću iz Bosne gifom Ratka”.
Veljan ističe da za podršku Dodiku nedostaje jasna meta i emotivna mobilizacija, kakva se gradila u slučaju Ratka Mladića, koji je u desničarskoj mitologiji pozicioniran kao oličenje borca na terenu i simbol “odbrane naroda” i žrtva međunarodne nepravde.
“Dodik, s druge strane, dolazi iz političke sfere, što njegovu poziciju u tim narativima čini manje direktnom i manje emocionalno utemeljenom”, navodi Veljan, dodajući da ne postoji narativ u kojem je Dodik predstavljen kao politička žrtva, što nije isključeno da će se pojaviti.
Ovakav narativ već mjesecima unazad za Dodika kreira Rod Blagojevich, bivši guverner savezne države Illinois, koji je osuđen zbog korupcije.
On je početkom aprila na društvenoj mreži X sudski proces koji se vodio protiv Dodika pred Državnim sudom uporedio s onim koji se vodi protiv francuske desničarke Marine Le Pen.
U objavi je napisao da Donald Trump, predsjednik Sjedinjenih Američkih Država, podržava Marine Le Pen, koju, kako tvrdi, politizirani sud pokušava zatvoriti i spriječiti narod da je izabere.
“Isti ovaj oružani progon provodi se i nad protrumpovim, legalno izabranim predsjednikom Republike Srpske, Miloradom Dodikom”, naveo je tada Blagojevich u objavi.
Blagojevicheva podrška temelji se na ugovoru koji je njegova kompanija “RRB Strategirs” potpisala s ministrom za evropske integracije i međunarodnu saradnju Republike Srpske, Zlatanom Klokićem.
Vrijednost ovog ugovora je nepoznata.
Narativ kojim se Dodik proglašava političkom žrtvom mogao bi biti kreiran prilikom godišnjice “Oluje”, smatra Nejra Veljan.
“Ovisno o tonu i simbolici koji se tom prilikom upotrijebe, moguće je da dođe do preusmjeravanja ili intenziviranja narativa o Dodiku kao političkoj žrtvi, što bi otvorilo prostor za jaču mobilizaciju i podršku s krajnje desnice”, kaže Veljan.
Duško Radosavljević, profesor politologije iz Srbije, navodi da je iracionalno da se, u situaciji u kakvoj je predsjednik Srbije Aleksandar Vučić, u Srbiji brani Dodik, ali kaže da to nacionalistička retorika vidi kao normalno, iako nije racionalno.
“Vi ovdje imate presudu. Šta će sad Milorad Dodik, koji više nema političku funkciju od ove presude, kad ga zaustave na granici?”, pita se Radosavljević.
Radosavljević Dodika vidi kao Vučićevog pomagača i navodi da će on dobiti podršku na godišnjici obilježavanja “Oluje” 3. augusta u Srbiji, te da će tu biti njihove pristalice, ali je pitanje da li će biti išta više od toga.
Viktor Orban i Milorad Dodik. Foto: Detektor
Podrška Dodiku u Evropi u skladu s modelima krajnje desnice
Podršku Miloradu Dodiku pružili su evropski desničarski političari Viktor Orban i Peter Szijarto – premijer, odnosno ministar za vanjske poslove Mađarske.
Pozivajući se na objavu Orbana u kojoj se navodi da je presuda Dodiku “lov na vještice” u demokratiji, Maximilian Krah, njemački parlamentarac iz desničarske stranke AfD, napisao je da je premijer Mađarske u pravu.
“I ovdje je Viktor Orban u pravu: Bosna ima pravo na samoupravu i i demokratiju nakon 30 godina umjesto protektorata EU. Milorad Dodik je demokratski izabran – to zaslužuje poštovanje!”, naveo je Krah u objavi na mreži X.
AfD (Alternativa za Njemačku) je krajnje desničarska stranka osnovana 2013. godine. Savezni ured za zaštitu ustava je stranku proglasio “potvrđenim desničarsko-ekstremističkim poduhvatom”. Ova stranka je od zadnjih izbora preuzela ulogu najjače opozicione stranke.
Ovakvu podršku Veljan vidi kao odgovarajuću za narativ koji bi Dodika prikazao kao žrtvu političkog progona, što je u skladu s modelima koji krajnja desnica širom Evrope koristi.
“Takav narativ bi ga pozicionirao u širi kontekst ‘otpora centralizaciji’, ‘obrane narodne volje’ i ‘sukoba s međunarodnom zajednicom’ koja utjelovljuje globalizaciju, što su sve teme koje desnica u Evropi često koristi za samolegitimaciju”, zaključuje ona.
