Kraj je maja 2025. godine i predsjednik entiteta Republika Srpska (RS) Milorad Dodik je u Moskvi. Kao i uvijek, posjetu prati objava s fotografijom na njegovom X nalogu.
U ovoj objavi se pohvalio da je posjetio izaslanstvo Srpske pravoslavne crkve (SPC) u Moskvi. Dodik je rekao da je razgovarao s episkopom Stefanom, zvaničnim predstavnikom SPC-a.
“Upoznao sam se s radom i aktivnostima usmjerenim na viševjekovno očuvanje bratskih veza dva slovenska pravoslavna naroda“, napisao je Dodik na X nalogu.
Посјетио сам данас Подворје СПЦ у Москви. Том приликом сусрео сам се с епископом ремезијанским Стефаном, старјешином Подворја Српске цркве у Москви.
Упознао сам се с радом и активностима усмјереним на вишевјековно очување братских веза два словенска православна народа. pic.twitter.com/kxatsYFRRv
— Милорад Додик (@MiloradDodik) May 27, 2025
Među prisutnima je bio i Davor Savičić, ruski dobrovoljac iz Doboja, koji je već godinu dana na britanskim listama sankcija zbog učešća u ratu u Ukrajini.
Savičić i vladika Stefan se poznaju od ranije. Mjesec dana prije Dodikove posjete zajedno su bili na dobrotvornoj večeri u moskovskom srpskom restoranu “Subotica“, pronašli su novinari Detektora na Telegramu.
Večeru je organizovala nedavno osnovana Fondacija Svetog Save Srpskog, a registrovali su je srpski dobrovoljci u ruskoj vojsci – Davor Savičić i Branko Basara.
Episkop Stefan. Izvor: Telegram kanal “Moskva-Donbas”
Prema dostupnim podacima s ruskih registara, Fondacija je osnovana u februaru 2025. i direktor je Branko Basara, 45-godišnji dobrovoljac koji je djetinjstvo proveo u Italiji jer mu je majka bila uposlenica srbijanske ambasade, kako je sam rekao u intervjuu za bilten Istočnog ekonomskog foruma koji je održan u Rusiji 2023. godine, a koji je otvorio Vladimir Putin. Prema njegovim riječima, supruga mu je Talijanka, katolkinja sa Sicilije koja je, kako on kaže, poslije prešla na pravoslavlje.
Imao je građevinsku firmu u Italiji, ali je prije nekoliko godina otišao u Rusiju kod brata gdje je, kako je rekao, također pokrenuo građevinsku firmu. Danas, osim poduzetništva, Basara ratuje na strani ruske vojske u Ukrajini pod komandom Dejana Berića, jednog od najpoznatijih srpskih dobrovoljaca u ruskoj vojsci.
Prema krivičnim zakonima Republike Srbije i BiH, ratovanje na stranim ratištima je krivično djelo, a iz Višeg suda u Beogradu i Tužilaštva BiH nije odmah odgovoreno da li je protiv Basare u matičnoj Srbiji odnosno Savičića u BiH formiran predmet ili podignuta optužnica.
Basara, prema javnim podacima, nema nikakav kontakt. Novinari Detektora su Savčiću pisali na ruskoj društvenoj mreži Vkontakt, ali odgovor nije stigao.
Učesnici humanitarne večere sa episkopom Stefanom i Davorom Savičićem. Izvor: Telegram kanal “Moskva-Donbas”
Savičić je suosnivač Fondacije Svetog Save Srpskog, a javnosti je poznat kao ruski dobrovoljac grupe iz Doboja. Prema pisanju ruskih medija, Savičić je bio član plaćeničke grupe “Wagner“ te stoji iza plaćeničke grupe “Vuk“ a što je javno promovisano na Telegramu i ruskoj mreži Vkontakte.
Savičić, Basara, Berić i vladika Stefan su u restoranu “Subotica“ dobili blagoslov ruskog patrijarha Kirila da započnu gradnju crkve u čast Svetog Save i da se u dvorištu crkve postavi spomenik palim srpskim borcima, stoji u opisu događaja promovisanom na ruskom Telegram kanalu “Moskva-Donbas“:
“Bog je na nebu, a Rusija je na zemlji“, stajalo je, između ostalog, u opisu.
Vladika Stefan koji je prisustvovao događaju u Moskvi, svjetovnim imenom Dragan Šarić, rođen je u Jajcu, a u Cetinju je 1998. godine završio Bogosloviju. Službovao je u Hramu Svetog Save u Beogradu, a 2020. godine odlazi u Moskvu kao predstavnik Srpske pravoslavne crkve u Rusiji.
On je i ranije bio domaćin Miloradu Dodiku u Moskvi, a posljednjih godina obilazio je i bh. zvaničnike iz RS-a, poput bivšeg ministra sigurnosti BiH Nenada Nešića, načelnika opštine Sokolac Milovana Bjelicu, te Nikolu Selakovića, ministra kulture u Vladi Republike Srbije.
Vladimir Veljković,vjerski analitičar i publicista iz Srbije, za Detektor kaže da je SPC od početka zauzela proruski stav i da “ruskim očima” posmatra situaciju, što se očitovalo prije nekoliko mjeseci kada se srpski patrijarh Porfirije susreo s ruskim patrijarhom i ruskim predsjednikom.
“Oni uporno idu u tom pravcu i eto organizuju takve susrete s ljudima koji su čak i vojno angažovani tamo i koji praktično krše zakone. To crkvene vjerodostojnike ne zanima i postoje ti važniji, veći interesi a to je saradnja Srpske pravoslavne crkve i Ruske pravoslavne crkve”, kaže Veljković.
Humanitarnoj večeri, kako je opisano u nazivu događaja, prisustvovala su i dva visokorangirana ruska oficira, koje je Detektor prepoznao.
Eduard Shonov je nosilac dva ordena za hrabrost ruske vojske i član programa “Vrijeme heroja“, koji je inicirao Vladimir Putin. Shonov je ubrzo nakon toga postao savjetnik u moskovskom uredu za poduzetništvo, te na kraju učestvovao u trening centrima za proizvodnju bespilotnih letjelica.
Na događaju je bio i Aleksey Kondratiev, veteran ruske vojske, poznat pod nadimkom Partizan. On je bio komandant ruske jedinice “Kozak“, a danas je predstavnik kurske oblasti u Nacionalnom odboru za vanjske poslove Ruske Federacije. Ukrajinski mediji su izvještavali o njemu kao vođi jedinice koja je početkom 2023. godine granatirala Mikolajivsku regiju, te porušila znatan broj stambenih zgrada i drugih infrastrukturnih objekata, dok je najviše stradao grad Ochakiv, a više od 15 hiljada ljudi bilo pod višednevnim konstantnim granatiranjem.
Eduard Shonov, Aleksey Kondratiev i Dejan Berić. Izvor Telegram kanal “Moskva-Donbas”
Na grupnoj fotografiji sa događaja u restoranu, kako se može vidjeti, sa Shonovim i Kondratievim je i episkop Stefan.
Nepunih mjesec dana nakon ruske invazije na Ukrajinu, u martu 2022. godine, Evropski parlament je usvojio Rezoluciju u kojoj se osuđuje ruski uticaj na Zapadnom Balkanu. Rezolucija se odnosi, kako je navedeno, na uplitanja u demokratske procese, a naročito je naveden pokušaj pravoslavne crkve u Srbiji, Crnoj Gori i BiH, s posebnom pažnjom na enitet RS, da promovišu ruske vrijednosti. Navedeno je da se tako promovišu antievropski programi.
Tada su iz SPC-a saopštili da je Rezolucija zasnovana na historijskim predrasudama i stereotipima.
“Stavlјanje SPC-a u ulogu uzročnika ‘napetosti među etničkim grupama na Zapadnom Balkanu, kako bi raspirila sukobe i podelila zajednice’, potpuno je suprotno činjenicama i zalaganju crkve u svakodnevnom životu, i stoga takav stav odlučno odbijamo“, saopšteno je iz SPC-a.
Detektoru iz SPC-a nisu odgovorili na pitanje zašto je episkop Stefan napravio saradnju s fondacijom Savičića i Basare te koji je njihov stav, s obzirom na to da je, prema krivičnim zakonima, ratovanje na stranom ratištu krivično djelo.
“Nećete dobiti neki komentar zato što prosto takvi stavovi ne mogu ni da se brane. Šta će da vam kažu? Ništa racionalno i ništa razumno”, objašnja Veljković šutnju SPC-a.