Ta je perspektiva često predstavljena kroz alternativu ili u potpunoj suprotnosti sa Evropskom unijom.

Ali profesor ekonomije Faruk Hadžić kaže kako je “BRICS nešto što nije Evropska unija” jer je Unija, za razliku od ambicioznog globalnog saveza, geopolitička organizacija u kojoj postoji veći nivo integracije između zemalja članica i u ekonomskom i u političkom smislu.

“BRICS to nije”, kaže jasno Hodžić.

Objašnjava da je BRICS međunarodna organizacija gdje se dogovaraju različite saradnje.

“Ali treba naglasiti da to ne znači da oni neće ići putem nekog političkog ili geopolitičkog grupisanja gdje će biti formalne institucije koje će donositi određeni broj odluka. To je jedna velika razlika između BRICS-a i Evropske unije. Postavlja se pitanje za aspekte Bosni i Hercegovini, s obzirom da se sve više i više glasova javlja u javnosti – gdje je tu mjesto uopšte Bosne i Hercegovine”, kaže Hadžić.

U medijima u Republici Srpskoj, posebno na Javnom RTV servisu, u posljednjih nekoliko mjeseci objavljen je značajan broj tekstova i priloga o međunarodnoj organizaciji BRICS koji nekritički predstavljaju njen potencijal kao alternativu Evropskoj uniji, koja je, prema ovim tekstovima, “u krizi”. Osim medija u Republici Srpskoj, BRICS najviše promovišu proruski mediji.

Niz tekstova o BRICS-u bio je usko vezan za susret zemalja ovog saveza u ruskom gradu Kazanju, u kojem je učestvovao i predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik – “Putin: Čovječanstvu je potreban BRICS – bez njega nema opstanka” i “Zadaje li jačanje BRICS-a sve veću glavobolju Zapadu? Predstojeći samit u Kazanju najmasovniji do sada”, samo su neki od naslova na internet stranici RTRS-a.

“Evropska unija prolazi kroz transformaciju i ona je po svemu u značajnoj mjeri negativna za samu Evropsku uniju. Evropska unija danas nema ništa. Nema ni sirovine, nema energente, nema ni lidera, evropskog lidera”, rekao je Dodik u intervjuu za RTRS koji je naslovljen “Idemo ponosno na BRICS iako će Zapad u tome vidjeti razlog za novi napad na Srpsku”, objavljen 20. oktobra 2024. godine.

U tekstu istog državnog medija, dan kasnije objavljen je tekst “Ruska NTV: Predsjednik Republike Srpske objasnio razliku između EU i BRICS-a”.

“BRICS je organizacija zemalja koje se međusobno poštuju i sarađuju. Ovo je svijet saradnje, a ne ultimatuma. Evropska unija je organizacija za ucjene”, kazao je Dodik u tekstu, gdje se dodaje da “za Republiku Srpsku, koja je dio BiH, kao i za Srbiju, svaki dijalog sa zvaničnicima EU predstavlja još jednu pritužbu” te da, “za mnoge na Balkanu, BRICS je veoma privlačan savez”.

Fokus regije prema BRICS-u je problem ako predstavlja realnu spoljnopolitičku alternativu za države koje su geografski u Evropi, smatra Aleksandar Jakovljević, spoljnopolitički saradnik ISAC fonda iz Beograda.

“BRICS se fokusira na ekonomsku i političku saradnju država članica, prvenstveno u vidu stvaranja alternativne globalne strukture. Međutim, dok organizacija služi kao mesto dijaloga i saradnje, u institucionalnom smislu je trenutno nedovoljno razvijena da bi ostvarila ozbiljnije promene u svetu”, kaže Jakovljević i naglašava da to prvenstveno dolazi iz činjenice da je Rusija jedna od članica osnivača BRICS-a.

A suština popularizacije teme o ekonomskom potencijalu BRICS-a za Republiku Srpsku ogleda se u tekstu i videoprilogu RTRS-a “Zašto je BRICS u uslovima krize u EU dobra šansa za privredu Srpske?”.

Između ostalog, RTRS u objašnjenju piše kako populacija zemalja ove organizacije čini skoro polovinu svijeta, da je njihov bruto domaći proizvod tri puta veći od država G7, te kako zemlje BRICS-a dominiraju u proizvodnji nafte i značajno doprinose globalnom ekonomskom prosperitetu.

“EU je u krizi i ta kriza neće trajati kratko. Trajat će duže i politike koje je EU vodila sada su došle na naplatu Evropskoj uniji. (…) Sada treba da se na jedan sistematičan način pokuša ući na tržište BRICS-a u smislu pripreme naših preduzeća da vidimo koja preduzeća imaju potencijale i kroz proizvode i ljudske kapacitete, da istražuju i da vidimo gdje se mogu pozicionirati”, kaže u prilogu RTRS-a predsjednik Privredne komore Republike Srpske Pero Đorić.

Ali trenutna vanjskotrgovinska razmjena sa zemljama BRICS-a je nepovoljna, a u nekim slučajevima minimalna i zanemariva. Hadžić ilustruje bitnost BRISC-a za ekonomiju BiH.

“Na svakih stotinu maraka koje uvozimo iz zemalja članica BRICS-a, mi vratimo 5,5 konvertibilnih maraka. A najbolja ilustracija koliko mi imamo značajnu trgovinsku razmjenu s Rusijom i Kinom jeste da mi više izvozimo naših proizvoda u Sjevernu Makedoniju nego u Kinu i Rusiju – zajedno”, kaže Hadžić.

Dodaje kako Bosna i Hercegovina upravo s Kinom ima jedan od najvećih vanjskotrgovinskih deficita, odnosno da je izvoz bh. proizvoda u odnosu na uvoz kineskih proizvoda gotovo zanemariv.

Izvoz je ključan, kaže Hadžić, i dodaje kako bez izvoza nema ni ekonomskog rasta, nema rasta bruto domaćeg proizvoda, a upravo zbog te povezanosti i blizine Evropskoj uniji ostvarujemo značajne pozitivne efekte koji bi mogli biti daleko veći.

A odnos uvoz-izvoz sa Evropskom unijom, prema Hadžiću, izgleda ovako: S Evropskom unijom imamo najveću trgovinsku razmjenu – više od 70 procenata ukupnog izvoza. Zajedno sa zemljama Zapadnog Balkana, koje su također kandidati za članstvo u Evropskoj uniji, to je više od 90 procenata.

Također, prema njegovim riječima, carina na proizvode iz Evropske unije nema, kao niti carine na proizvode iz BiH.

“Ako bismo se u potpunosti sada, hipotetički, okrenuli prema zemljama članicama BRICS-a, mi bismo došli preko noći u fazu ekonomskog kolapsa. Jer mi ne bismo mogli sav taj izvoz prema Evropskoj uniji nadoknaditi među ovim zemljama članicama”, kaže Hadžić.

O BRICS-u se slično piše i u Srbiji. Kako kaže Jakovljević, predstavljanje BRICS-a kao moćne organizacije u proruskim medijima u Srbiji je sistematsko.

“Svrha toga jeste stvaranje slike u kojoj se globalna scena ubrzano menja u korist Rusije. Veliki samit u Kazanju ovog oktobra je često predstavljen kao istorijska prekretnica, i retko se propušta prilika da se BRICS oceni kao slobodan, a Evropska unija kao ucenjivačka”, govori Jakovljević.

Kaže kako se u medijima često naglašava činjenica da velika većina država BRICS-a, sa izuzetkom Egipta i Ujedinjenih Arapskih Emirata, ne priznaje Kosovo, što se predstavlja kao pozitivna strana u odnosu na Evropsku uniju.

Također, medijsko predstavljanje BRICS-a često prate antizapadne poruke koje su dominantne, kaže Jakovljević.

“U skladu sa stavovima članica, ovaj antizapadni stav se najčešće pojavljuje u proruskim medijima u regionu. Ti mediji neretko o BRICS-u pišu kao o faktoru koji će oblikovati novi svetski poredak, dok se u isto vreme piše o propasti Zapada i raspadu NATO-a. Dakle, netačne osnove su dosta prisutnije”, kaže Jakovljević.

U tekstu ISAC-a iz oktobra 2024. godine posvećenom stavovima o BRICS-u u Srbiji – RT, Sputnik, Informer i Srbin.info identifikovani su kao proruski mediji.

Ali, prema Jakovljeviću, BRICS nema mehanizam donošenja odluka pa je grupaciji veoma otežan jedinstveni nastup na međunarodnoj sceni, što dovodi do čestog pitanja da li BRICS treba okarakterisati kao antizapadnu organizaciju, ili kao neutralnu organizaciju koja se zalaže za reforme svjetskih institucija.

“Zbog toga na članice treba posmatrati kao na spektar, od antizapadnih kao što su Rusija i Iran, do neutralnih kao što su Indija i Brazil, i onih između kao što je Kina”, kaže Jakovljević.