On se u ponedjeljak, 3. juna, sreo sa Yahyom Palizdarom, koji je predvodio delegaciju Fonda Mobarakeh Steel Technology and Innovation Development.
U saopćenju na svojoj internet stranici FIPA je prenijela da su privrednicima iz Irana predstavili poslovni ambijent u BiH, zakone, poreske i obrazovne sisteme te projekte i trendove u metalskom sektoru te su za njih organizovali sastanke i obilaske mogućih lokacija za ulaganje.
FIPA kaže kako Fond predstavlja 600 kompanija koje posluju kao dio tehnološkog parka u Isfahanu, a 40 kompanija ima namjeru ulaganja izvan Irana.
Ali jedna od tih kompanija – Mobarakeh Steel Co, koja je među najvećim proizvođačima čelika na Bliskom istoku – zbog svojih veza s programom proizvodnje nekonvencionalnog oružja, povezanosti s finansiranjem paravojnih organizacija, pod sankcijama je više država, između ostalih i američkog Ureda za kontrolu stranih sredstava (OFAC).
Ekonomski analitičar i poslovni savjetnik Zoran Pavlović upozorava da saradnja sa sankcionisanim stranim kompanijama može napraviti štetu domaćim firmama.
“U visokomoralnom svijetu, ako vas neko stavi na crnu listu ili OFAC-ovu listu, dovoljno je da niko s vama ne posluje”, kaže Pavlović i dodaje kako u BiH to očito nije smatrano problematičnim.
Pavlović objašnjava kako su upravo OFAC-ove sankcije domaćim političarima dovele do gašenja njihovih bankovnih računa.
Fond koji je bio u posjeti bosanskohercegovačkoj FIPA-i te Mobarakeh Steel Co. bliske su sestrinske kompanije koje posluju pod istim kišobranom. Dio su Mobarakeh grupacije, često zajednički nastupaju na sajmovima i prilikom važnih događaja nazivi i obilježja kompanija su predstavljeni jedan uz drugi, a čelnici su nerijetko za istim stolom. Prilikom potpisivanja ugovora, zastave Mobarakeh Steela i Fonda stoje jedna pored druge i predstavljaju jedan privredni entitet.
Na zvaničnoj stranici Fonda simbioza dvije kompanije je ispraćena kroz vijesti, prezentacije i izvještaje. Također, Yahya Palizdar, koji je u Sarajevu predstavljao Fond, često govori u ime Mobarakeh grupacije, a prije pozicije direktora Fonda bio je direktor Odjela inovacija i razvoja u sankcionisanoj kompaniji Mobarakeh Steel Co.
Pavlović ilustruje zašto je sporno poslovanje i sa sestrinskim firmama.
“Kada neko dođe na OFAC-ovu lisu kao sankcionisana firma, postoji dodatak koji kaže da se sankcije direktno odnose na firmu ili lica ili druga povezana lica. Dakle, sankcije koje je OFAC pravio mogu se proširiti ako to bude trebalo. U nekom sljedećem nivou sankcija, mogu se obuhvatiti sankcijama i firme koje su ‘povezana lica’”, objašnjava.
Prema saopćenju američkog Ministarstva finansija, odnosno OFAC-a, iz 2020. godine, Mobarakeh Steel Co. je moćna kompanija koja proizvodi više od 50 posto iranskog čelika na svim glavnim tržištima. Prema jednom ranijem izvještaju, kompanija je optužena za pomaganje, sponzorisanje ili pružanje finansijske, materijalne ili tehnološke podrške kompaniji Mehr Eqtesad Iranian Investment, entitetu koji je blisko povezan s “Basidžom”, jednim od pet ogranaka Iranske revolucionarne garde.
Prema podacima registra sankcija Iran Watch, koji objavljuje američka nevladina organizacija Wisconsin Project on Nuclear Arms Control, fokus na biološko, hemijsko i drugo nekonvencionalno oružje ističe Vlada Japana, koja je zbog toga Mobarakeh Steel Co. stavila na crnu listu. Također, Vlada Kanade je još 2013. godine izrazila zabrinutost zbog povezanosti kompanije s iranskim programom proliferacije nekonvencionalnog oružja. Mobarakeh Steel Co. trpi sankcije i pojedinih arapskih zemalja.
Prema pisanju Radija Slobodna Evropa, Mobarakeh Steel Co. je 2022. godine bio pod istragom zbog optužbi za korupciju, odnosno pronevjeru od tri milijarde američkih dolara i nezakonitih veza s administracijom bivšeg predsjednika Hasana Rohanija.
Iz FIPA-e nisu odgovorili na zahtjev Detektora za komentar. Iranski fond i kompanije Mobarakeh Steel te Ministarstvo vanjskih poslova Islamske Republike Iran nisu odgovorili na upit Detektora za razgovor.
