Matuzović i ostali: Vojna policija formirana pod čudnovatim okolnostima

Tužilac Milanko Kajganić je tokom ispitivanja vještaka Milana Gorjanca, koji je s davanjem iskaza počeo na jednom od ranijih ročišta, predočio naređenje 106. brigade Hrvatskog vijeća obrane (HVO), među ostalim i komandantu Vojne policije, kojim se zahtijeva “da se popune spiskovi sa formacijama”, te da li je Đuro Matuzović ovo mogao narediti.

Vještak je rekao da je “vojna policija formirana pod čudnovatim okolnostima“, te da mu nije poznato kada je formiran IKM. Pojasnio je kako prije rata nije bilo obaveze da opštinski štab Teritorijalne odbrane (TO) ima vojnu policiju, kao i da je formirana kasnije i bila podređena IKM-u.

Vještak je rekao da je Matuzović izdao naredbu da se popune spiskovi, ali da je to bila tehnička, a ne naredba za borbena dejstva. Tužilac je pitao da li se i jedno i drugo naređenje mora izvršiti, a vještak je odgovorio potvrdno.

Branilac Vlado Adamović je u prigovoru rekao da je ovo “provedbena naredba”, te da je Matuzović nije sačinio.

Na pitanje tužioca, vještak je objasnio da su na području cijele BiH kod svih oružanih snaga postojale paravojne formacije. Naveo je da je jedna paravojna formacija iz Požege boravila u Bukovoj Gredi 8. maja, gdje je vojna policija bila pod komandom Pere Vincetića. Prema vještaku, Vincetić nije bio podređen Matuzoviću, niti je optuženi dobio zadatak da ide u Bukovu Gredu.

Govoreći o naredbi 106. brigade za izolaciju srpskog stanovništva na području Orašja, koja je upućena vojnoj policiji i načelniku sigurnosti, vještak je rekao da je ona podrazumijevala hapšenje i odvođenje u sportsku dvoranu, kao i da je neko napisao i poslao dok Matuzovića nije bilo u komandi. Objasnio je da je, prema principu subordinacije, takvu narebu mogao napisati samo načelnik štaba, te o tome obavijestiti komandanta brigade ako će je potpisati u njegovo ime, što nije urađeno.

Vještaku Gorjancu je predočen dokument upućen Matuzoviću naslovljen kao “Zapovijest za puštanje iz izolacije“, koja se odnosila na oslobađanje zarobljenih Srba. Vještak je rekao da se radilo o molbi prema Matuzoviću, te da on nije ništa mogao narediti vojnoj policiji bez odobrenja IKM-a.

Nekoliko dokumenata predočenih vještaku, koji su upućeni komandi 106. brigade HVO-a, odnosilo se na angažovanje zatvorenika na kopanju rovova na prvoj liniji, od kojih je nekolicina poginula. Gorjanc je rekao da se zarobljenici, prema odredbama Ženevske konvencije, mogu koristiti za fizičke poslove, ali njihovi životi ne smiju biti ugroženi i moraju biti zaštićeni.

Matuzović je optužen s Ivom i Tadom Oršolićem, Markom Dominkovićem, Josom Nedićem, Markom Blažanovićem, Matom i Antom Živkovićem, Stjepom Đurićem i Mirkom Jurićem za progon srpskog stanovništva – ubistvima, zatvaranjem, mučenjem, silovanjima i drugim nečovječnim radnjama počinjenim u Orašju.

Suđenje se nastavlja 28. februara, kada će ostale Odbrane ispitati vještaka.