This post is also available in: English
Taj humanitarni konvoj bio je jedan od više desetina njih koje je organizirala francuska NVO Solidarité Kosovo tokom proteklih 15-ak godina, donoseći pomoć prikupljenu u Francuskoj za etničku srpsku manjinu na Kosovu, većinski albansku bivšu pokrajinu Srbije koja je neovisna od 2008. godine.
Ta se namjera čini plemenitom. Ali, humanizam Solidaritéa tu i završava.
Ustvari, njegovi korijeni leže u francuskoj krajnjoj desnici, a taj je pokret iskoristio slučaj Kosova, gdje se mnogi Albanci izjašnjavaju kao muslimani, kao propagandno sredstvo za oživljavanje ideje protiv multikulturalnosti i imigracije muslimana.
Danas Solidarité računa na veze koje sežu od globalnog krajnje desničarskog omladinskog pokreta Generation Identity [Generacijski identitet], preko antimigracijske stranke Nacionalno okupljanje francuske predsjedničke kandidatkinje Marine Le Pen, pa sve do hodnika srbijanskog Ministarstva vanjskih poslova.
I zaista, njegov osnivač, naturalizirani državljanin Srbije koji je prihvatio pravoslavno kršćanstvo Arnaud Gouillon sada je na čelu Uprave Ministarstva vanjskih poslova za saradnju sa Srbima van Srbije, a to je tijelo isplatilo otprilike 40.000 eura srpskim udruženjima u Francuskoj tokom protekle tri godine. Isplate ka dvjema takvim grupama, Savezu Srba Francuske i Svi Srbi u Parizu, porasle su nakon što je Gouillon preuzeo dužnost krajem 2020. godine sa 1,5 miliona dinara [12.700 eura] u 2019. i 2020. na 2,4 miliona dinara [20.400 eura] u 2021.
Stručnjaci u Solidaritéu i sličnim organizacijama vide pokušaj rebrandiranja krajnje desnice i kreiranja narativa koji prikazuje da je kršćanstvo u Evropi pod prijetnjom od islama.
Zastave Generacije identiteta. Foto: Photo: EPA-EFE/IAN LANGSDON
“Dobrotvorna djela su odličan instrument za provođenje ovoga, jer percepcija šire javnosti o nekome ko pomaže drugima ne stavlja ih u kategoriju fašizma,” navodi sociolog Miloš Perović sa Univerziteta Novog Sada na sjeveru Srbije.
“Naravno, desničarski humanitarizam je u značajnoj mjeri diskriminatoran, jer se on uvijek odnosi na određenu rasnu, etničku ili nacionalnu grupu.”
Iskrivljujući istorijske zapise o tome šta se na Kosovu desilo 90-ih godina prošlog stoljeća, krajnja desnica je izgradila studiju slučaja.
“Sukob na Kosovu ne percipira se kao etnički sukob ili masovno kršenje prava nacionalnih manjina, ili jedne manjine, nego se ti događaji vide kao borba između kršćanstva i islama,” kaže Predrag Petrović, programski direktor Beogradskog centra za sigurnosnu politiku (BCSP).
“Ukazuje se na posljedice koje će se naizgled dogoditi ako se oni ne suprotstave sve češćim i intenzivnijim prilivima izbjeglica i migranata.”
Novac
Prema finansijskom izvještaju Solidaritéa Kosova, ta je organizacija primila više od 650 miliona dinara, ili otprilike 5,5 miliona eura, u vidu donacija u periodu od 2011. do 2018. Pa ipak, manje od pola je otišlo ljudima i organizacijama na terenu.
Tokom 2015. godine, naprimjer, više je novca potrošeno na prikupljanje donacija nego što je zaista usmjereno ka osnovnoj misiji te organizacije, a isti se uzorak ponavlja tokom cijelog perioda od 2011.-2015. godine, pri čemu je više od 1,5 miliona eura potrošeno na plate i prikupljanje donacija, odnosno trostruko više nego na organiziranje i slanje pomoći ciljnim zajednicama.
Nakon 2016. godine, pa do posdljednjeg dostupnog finansijskog izvještaja dvije godine kasnije, značajno veći iznos sredstava dodijeljen je operacijama u inozemstvu.
Posljednji izvještaj, onaj iz 2018., sastavila je pariška firma Keycost na čijem čelu je Ivan Conić. Conić je takođe registriran kao blagajnik Saveza Srba Francuske. Keycost se na stranici Svi Srbi u Parizu navodi kao „partner“. Izradu internetske stranice podržala je Uprava za saradnju sa dijasporom i Srbima u regionu, na čijem se čelu od kraja 2020. nalazi Arnaud Gouillon, osnivač Solidaritéa Kosova. Budžet Uprave za 2022. iznosi više od 150 miliona dinara [1,3 miliona eura].
Od Kosova do Ukrajine
Nikola Mirković je bio dio grupe francuskih posmatrača izbora sačinjenog uglavnom od desničara tokom izbora u Istočnoj Ukrajini čiju su regularnost osporvale zvanične ukrajinske vlasti i strani saveznici. Foto: EPDE
Solidarité Kosovo ne krije svoj interes samo za jednu određenu vjeru, navodeći na svojoj stranici da radi “u službi potlačenih kršćana.”
Organizacija je osnovana nakon pobune Albanaca usmjerene protiv manjinskih srpskih sela i vjerskih objekata u martu 2004., odnosno pet godina nakon što su srpske snage napustile pokrajinu zbog NATO napada. NATO je intervenirao 1999. kako bi zaustavio brutalni kontrapobunjenički rat u kome je Zapad optužio snage pod vodstvom Slobodana Miloševića za počinjenje ratnih zločina.
U to vrijeme Gouillon je bio među vodećim ljudima u francuskoj branši Generacijskog identiteta, naziva Identitaristi.
Njegov brat Bertrand također je pomogao u osnivanju organizacije, kao i francusko-srbijanski državljanin Nikola Mirković. Oni su se povezali sa Philippeom Vardonom, desničarskim bivšim pomoćnikom Marine Le Pen, koja će se suprotstaviti predjedniku Emmanuelu Macronu u utrci za predsjednika Francuske na aprilskim izborima.
Grupa se finansira iz donacija i prodaje specijalne robe, ručnih radova, te narukvica od osam eura koje nose druge krajnje desničarske ličnosti u Francuskoj, među ostalim i političari iz Nacionalnog okupljanja Bryan Masson i Julien Rochedy, koji su Nacionalno okupljanje napustili 2014. godine, a oboje se povezuju sa pokretom Identitarista.
Solidarité je podržao izradu dokumentarca Kosovo: Kršćanstvo u opasnosti, koji su režirali Eddy Vicken i Yvon Bertorello, a premijerno je prikazan u Parizu u aprilu 2017. u čuvenom kinu Grand Rex.
Marine Le Pen (L), kandidatkinja za predsjenicu Francuske krajnje desničarske partije Rassemblement National (RN), i kandidat za gradonačelnika Nice Philippe Vardon (R) na konferenciji za novinare u Nici. Foto: EPA-EFE/SEBASTIEN NOGIER
Više od trećine budžeta Solidaritéa za 2017. potrošeno je na kampanje, prikupljanje sredstava i produkciju dokumentarca.
Naredne godine je Solidarité odvojio sredstva za pripremu Mirkovićeve knjige „Dobro došli na Kosovo“, koja je predstavljena u Srpskom kulturnom centru u Parizu pod pokroviteljstvom Saveza Srba Francuske.
Identitaristi
Ekstremno desničarski pokret Generacijski identitet osmišljen je u Francuskoj, ali je postao panevropska mreža sa ograncima osnovanim u Austriji, Njemačkoj, Britaniji i drugim zemljama.
Pokret se zasniva na islamofobiji, etnocentrizmu, kulturnoj i rasnoj hegemoniji. U martu 2021. Francuska je zabranila djelovanje krovnog pokreta Generacijski identitet (Génération Identitaire).
Neki stručnjaci smatraju Solidarité Kosovo srbijanskim satelitom tog pokreta, prvenstveno zbog Gouillonove prethodne umiješanosti u svojstvu šefa ogranka Juenesses Identitaires u Grenoblu, koji je kasnije preimenovan u Identitaristi, a bio je preteča Génération Identitairea. On je bio kandidat partije Identitarista na francuskim predsjedničkim izborima 2012. godine, ali se povukao prije glasanja.
Međutim, Mirkovićevi interesi sežu i mimo Kosova. On je takođe član udruženja Vostok France Solidarité Donbass, koje distribuira pomoć u istočnoj Ukrajini, gdje je 2014. godine Rusija podsticala oružanu pobunu.
Mimo „humanitarnih“ posjeta, Mirković se takođe prethodno sastao i sa pobunjeničkim vođom Alexanderom Zakharchenkom, koji je ubijen 2018. godine, trenutnim liderom otcijepljene Donjecke narodne republike Denisom Pushilinom, te Alexanderom Zaldostanovim, prijateljem ruskog predsjednika Vladimira Putina i vođom motokluba Noćni vukovi.
Tokom 2018. godine Mirković je takođe bio dio grupe francuskih promatrača izbora koju su uglavnom činile desničarske političke ličnosti koje su promatrale izbore u istočnoj Ukrajini koje su zvanični Kijev i njegovi zapadni zaštitnici odbacili kao nelegitimne. A tokom 2016. on se pridružio francusko-ruskom državljaninu Xavieru Moreauu na okruglom stolu sa vođama Donjecke narodne republike.
I Moreau i Mirković su bili dio inicijative pokrenute tokom 2019. čiji je cilj bio da Francusku primora da opozove svoje priznanje Kosova kao neovisne države. U to je bio uključen i Alexis Troude, konzervativni istoričar i visokorangirani član Saveza Srba Francuske. Tokom 2014. Troude je u Parizu prisustvovao prikazivanju filma o Srbiji tokom Prvog svjetskog rata, noseći majicu sa likom Radovana Karadžića, koji služi doživotnu kaznu zatvora za genocid i druge zločine počinjene tokom rata u Bosni od 1992. do 1995.
Prošle je godine Savez Srba Francuske primio 1,5 miliona dinara [12.700 eura] putem finansiranja projekata od Ministarstva vanjskih poslova Srbije; dok je za udruženje Svi Srbi u Parizu odvojeno 900.000 dinara [7.600 eura].
Ni Uprava za saradnju sa dijasporom i Srbima u regionu Ministarstva, Gouillon niti udruženje Svi Srbi u Parizu nisu odgovorili na zahtjeve za komentar.
Demonstranti drže baner sa natpisom protiv Marine tokom protesta u Maju protiv francuske krajnje desnice. Foto: EPA/CHRISTOPHE PETIT TESSON
Iz Saveza Srba Francuske navode: “Naš interes je jačanje naše zajednice u francuskom društvu, a time i jačanje našeg prisustva i sticanje bolje pozicije za ostvarenje naših ciljeva. Nemamo i ne želimo imati nikakve veze sa bilo kojom političkom opcijom. Svaki od nas može, a i ne mora biti opredijeljen za neku političku opciju, ali kao Savez mi imamo samo interes zajednice.”
Prema Peroviću sa Univerziteta Novog Sada, ne iznenađuje što Srbi iz dijaspore trebaju podržati nacionalističke ideje.
“Dijaspora koja je našu zemlju napustila tokom [jugoslovenske ere] socijalizma bila je praktično jedini dio srpskog naroda koji je otvoreno propagirao velikosprski nacionalizam u tom periodu,” kaže on.
“Taj je dio sebi namijenio ulogu glasa srpske dijaspore, takođe pokušavajući da ideološki transformira taj dio ekonomske dijaspore koji je potom išao na privremeni rad u evropske zemlje iz kojih se nikad nije vratio.”
Drugi uzroci se mogu naći “na emocionalnom nivou,” navodi Perović, kao i u “psihologiji emigranata koji oblikuju ideje o svojoj domovini živeći van nje,” nedotaknuti političkim problemima unutar zemlje.
Petrović iz BCSP-a govori o njihovim humanitarnim aktivnostima: “Više je to propaganda i prikupljanje poena nego mijenjanje situacije na terenu.”
Kosovo i anti-imigraciona ideja
Nikola Mirkovic (drugi sa lijeva) sa Xavierom Moreauom. Foto: Facebook/Screenshot
Krajnja desnica voli prikazivati Kosovo kao studiju slučaja u teoriji „velike zamjene“, te kao očiglednu kulminaciju decenija kolonizacije istorijski srpskih zemalja od Albanaca muslimana i opomenu za evropski kontinent.
Teorija ‘velike zamjene’
Vjerovanje u nadmoć bijele rase podupire Identitarijanski pokret, kao etnocentričan pogled na svijet opravdan navodnim nepremostivim kulturnim razlikama između bijele i nebijele populacije.
Teorija ‘velike zamjene’ upozorava da će bijeli kršćani postati manjina u Evropi, pri čemu sljedbenici uzimaju migrantsku i izbjegličku krizu kao jasan primjer tih tvrdnji.
U javnim nastupima u Srbiji Gouillon je govorio o potrebi povećanja stope nataliteta kao “o cilju broj jedan za cijelu Evropu.” On takođe stoji iza Inicijative za porast nataliteta i ostanak omladine u Srbiji.
To je izopačeno shvatanje istorije, ali se ipak ukorijenilo među pratiocima pokreta poput Generacijskog identiteta, koji upozoravaju na to da bijeli kršćani postaju manjina u Evropi.
Tokom 2021. godine francuski krajnji desničarski kandidat za predsjednika Eric Zemmour izjavio je da se boji “ponavljanja kosovskog scenarija u Francuskoj.”
U januaru je anti-imigracioni analitičar kažnjen sa 10.000 eura nakon što je tokom pojavljivanja na televiziji 2020. godine izjavio da su djeca migranti bez pratnje “lopovi,” “silovatelji,” i “ubice.”
Francuska je plodno tlo za anti-imigracijski osjećaj, navodi Petrović iz BCSP-a.
“Neke partije oko centra počele su sa revizijom svoje politike o migrantima od početka pandemije, što samo pokazuje da je ova tema veoma, veoma važna,” navodi on.
“Naravno, imamo američko povlačenje iz Afganistana i opet novi val. Postoji strah da, ako oni nisu teroristi ili ekstremisti, onda će oni raditi za mnogo manje novca. Pored toga, oni ne uzimaju samo fizičke tradicionalne poslove, već među migrantskom populacijom imamo i one visokokvalifikovane.”
Ovaj članak je objavljen u suradnji sa VOICE.
