Blokiran pristup vijetnamskim radnicima u Srbiji, tvrde nevladine organizacije

Kuća u Zrenjaninu u kojoj žive vijetnamski radnici. Foto: A11/Sara Nikolić

Iz nevladine organizacije A11 koja se bavi kršenjima prava radnika navode da su u utorak na gradilište fabrike kineskog proizvođača guma Shandong Linglong Tire u Zrenjaninu stigli privatni zaštitari, te počeli blokirati pristup vijetnamskim radnicima koji su se ove sedmice našli u fokusu navoda o eksploataciji.

“Onemogućen je pristup vijetnamskim radnicima, pojavilo se privatno obezbjeđenje, crni džipovi i puno nepoznatih lica koja ne žele da se predstave i sprečavaju pristup i razgovor sa radnicima,” naveli su iz A11 u izjavi na Twitteru.

Oko 500 radnika iz Vijetnama koji su unajmljeni da rade na izgradnji fabrike žive i rade u uvjetima koji bi mogli ugroziti njihovo zdravlje i život, tvrde iz A11 i nevladine organizacije iz Srbije za suzbijanje trgovine ljudima ‘ASTRA’.

Radnička prava vijetnamskih radnika ozbiljno su prekršena, a postoje indikacije da bi oni mogli biti žrtve trgovine ljudima u svrhu eksploatacije radne snage, navode iz te dvije NVO.

Iz ASTRA-e su za BIRN rekli da je ta NVO informisala vlasti o uzrocima svoje zabrinutosti, ali dosad nisu dobili nikakav odgovor.

“Poslali smo naš izvještaj brojnim institucijama, ali nemamo povratne informacije o ishodu. Jedino znamo da je policija juče otišla tamo [na gradilište] u inspekciju,” kazala je Tina Piskulidis iz ASTRA-e za BIRN.

“Zasad prikupljamo hranu i odjeću za radnike jer im sve to fali,” kazala je ona.

Ove dvije NVO posjetile su gradilište u gradu Zrenjaninu u sjevernoj pokrajini Srbije Vojvodini, gdje vijetnamski radnici rade na izgradnji fabrike za Shandong Linglong Tire kompaniju iz Kine, koju subvencionira država Srbija i javno hvale zvaničnici.

Prema izvještaju ovih nevladinih organizacija, vijetnamski radnici spavaju u natrpanim spavaonicama, imaju samo dva toaleta na 500 ljudi, a nedostaje im čista i topla voda.

Takođe im nedostaje hrane, što je navelo neke od njih da u blizini gradilišta love manje životinje. Radno vrijeme im je često duže od zakonom propisanog, plate im često kasne, a i kad ih dobiju, isplaćuju se u gotovini, navode iz ovih NVO-a.

Njihov poslodavac nije obezbijedio opremu za ličnu zaštitu, a dio troškova njihove radne opreme odbija se od plata, navode iz ove dvije NVO.

“Angažovala ih je jedna vijetnamska agencija u korist kineske kompanije sa ogrankom u Srbiji, a ugovori su na 12 mjeseci. Ti su ugovori sastavljeni na engleskom, ali samo jedan od njih zna engleski, tako da nisu čak ni znali šta potpisuju,” navodi Piskulidis.

Ona dodaje da mnoge činjenice upućuju da bi oni mogli biti žrtve trgovine ljudima.

“Njihovi pasoši su im oduzeti, nijedan od njih ne posjeduje radnu dozvolu, a organičeno im je kretanje i komunikacija,” kaže ona.

Dodaje da na njihovim ugovorima nema datuma početka zaposlenja, “a kući ne mogu avionom jer nemaju dovoljno novca”.

BIRN je u utorak kontaktirao kompaniju Shandong Linglong Tire sa molbom za komentar, ali iz te kompanije nisu odgovorili do trenutka objave ovog teksta.

Radnike je zvanično unajmila China Energy Engineering Group Tianjin Electric Power Construction Co. Ltd, koja je registrirana u Beogradu, Srbija. Tu je kompaniju angažovala kineska kompanija Shandong Linglong Tire za gradilište fabrike automobilskih guma u Zrenjaninu.

Vijetnamski posrednici koji su radnike doveli u Srbiju zasad su nepoznati.

Srbijanska Vlada je intenzivno promovisala ovaj projekat, uprkos kritičarima koji ga optužuju za nezakonitost, eksploataciju radne snage i potencijalno ugrožavanje okoliša s obzirom da je industrija proizvodnje automobilskih guma poznata po zagađenju.

Tokom 2019. godine predsjednik Srbije Aleksandar Vučić prisustvovao je ceremoniji polaganja kamena temeljca za ovu fabriku, a tom prilikom je rekao da se “ispisuje istorija” za Zrenjanin, okolnu regiju Banata i Srbiju.

Kineski vlasnici su besplatno dobili 95 hektara zemlje čija se vrijednost procjenjuje na 7,6 miliona eura.

Takođe će dobiti 75 miliona eura subvencije iz budžeta za zapošljavanje najmanje 1.200 radnika do kraja 2024. godine, a prema odluci Komisije za kontrolu državne pomoći.

Istraživanje BIRN-a iz januara 2021. godine ‘Kao zatvorenici’: Kineski radnici u Srbiji se žale na eksploataciju’ navodi dokaze da kineski radnici u Zijin Mining Group Co. u gradu Boru na istoku Srbije rade u lošim uvjetima.

Ti su dokazi pokrenuli ozbiljna pitanja o uvjetima za kineske radnike u Srbiji i spremnosti vlasti Srbije da intervenišu i riskiraju da naruše sve važnije diplomatske i investicijske odnose sa Kinom.