Suočavanje s Cacom i Kazanima

Moll, koji od 2007. godine živi u Sarajevu, objavio je studiju pod nazivom “Sarajevska najpoznatija javna tajna: Suočavanje sa Cacom, Kazanima i zločinima počinjenim nad Srbima u opkoljenom Sarajevu, od rata do 2015”.

Ovaj istoričar u studiji daje pregled dešavanja – od hapšenja i likvidacije Topalovića 1993. godine do uzdizanja nekadašnjeg komandanta Desete brdske brigade Armije BiH kao herojskog branioca u okviru “spektakularne sahrane na Šehidskom mezarju Kovači”.

U publikaciji je predstavljen odnos javnosti prema ovim i drugim događajima u ratnom Sarajevu, kao i odnos politike i medija, uključujući raspravu da li je Topalović bio heroj ili zločinac.

Moll zaključuje da veličanje Cace nije nestalo, a da se jeste smanjilo.

“S druge strane, priznavanje njegovih zločina i njegovih žrtava postalo je prihvatljivije za društvo i izaziva manje otvorenog otpora, ali ostaje nepotpuno i ograničeno te ostavlja otvorenim još mnoga pitanja”, konstatuje Moll.

Prema njegovim riječima, državnim i vojnim elitama u Sarajevu može se u zasluge upisati što su u oktobru 1993. okončali Cacine zločine i što su 1994. godine pred sud izveli neke njegove vojnike zbog zločina počinjenih na Kazanima.

“Međutim, istovremeno su ipak učinili sve da pod tepih gurnu sjećanje na te zločine ili da ih što više umanje, a također su malo ili ništa učinili da se suprotstave veličanju Cace, da ne govorimo o, u najmanju ruku, tolerisanju njegovih kriminalnih aktivnosti tokom prve dvije godine rata”, navodi Moll.

On ističe da su centralnu i odlučujuću ulogu za kritičko bavljenje zločinima na Kazanima nakon rata odigrali pojedini mediji. Civilno društvo i međunarodna zajednica, kako primjećuje, nisu dali doprinos ovoj temi.

Kad je u pitanju pravosuđe, zapaža Moll, ono se već 20 godina bavi Kazanima.

“S druge strane, slalo je veoma različite signale, što ilustruje i nećkanje između presuda u slučaju Samira Bejtića”, napominje Moll.

Njegova studija je dio publikacije Fondacije “Friedrich Ebert” pod nazivom “Između sjećanja, poricanja i zaborava”. Druge dvije posvećene su zločinima u Prijedoru, te Grabovici i Dretelju.

“Kultura sjećanja u bosanskohercegovačkom kontekstu, kao značajan nedostatak ima isključivo prikazivanje svojih žrtava, zanemarujući stradanje i tugu drugih. Takva kultura dugoročno dovodi do neusklađenih zajedničkih narativa o prošlosti, što za posljedicu ima podijeljena društva sklona zloupotrebi sjećanja i stvaranju potencijala za nove sukobe”, kaže Nermin Kujović, naučni saradnik iz Fondacije.