Zakon, za koji je opozicija rekla da nije u skladu s entitetskim Ustavom, usvojen je po hitnom postupku, a stupa na snagu dan nakon objave u “Službenom glasniku RS-a”.
Ovim zakonom, koji je obrazložio šef poslaničkog kluba Saveza nezavisnih socijaldemokrata (SNSD) Srđan Mazalica, politička organizacija može da se finansira iz članarina, dobrovoljnih priloga pravnih i fizičkih lica, izdavačke djelatnosti, prodaje propagandnog materijala i organizovanja svojih manifestacija, prihoda od imovine u vlasništvu političke organizacije i dobiti privrednog društva koje je u vlasništvu političke organizacije.
“Dobrovoljnim prilozima smatraju se povremene ili redovne uplate kojima fizička ili pravna lica dobrovoljno daju finansijska sredstva političkoj organizaciji u iznosu većem od iznosa članarine, kao i pružanje usluga ili davanje proizvoda političkoj organizaciji bez naplate”, navodi se u zakonu.
Zakon propisuje da fizička i pravna lica dobrovoljne priloge daju jednokratno ili više puta tokom kalendarske godine, a uplaćuju se na transakcioni račun centrale političke organizacije.
Ukupan iznos dobrovoljnih priloga fizičkog lica jednoj političkoj organizaciji ne može prelaziti iznos od 20.000 KM godišnje, navodi se.
“Ukupan iznos dobrovoljnih priloga pravnog lica jednoj političkoj organizaciji ne može prelaziti iznos od 100.000 KM u kalendarskoj godini”, navodi se u zakonu.
Ukupan iznos koji član političke organizacije uplati na ime političke organizacije u toku jedne kalendarske godine ne može prelaziti iznos od 30.000,00 KM, što uključuje i članarine.
U obrazloženju donošenja zakona navodi se da je Zakon o finansiranju političkih stranaka iz budžeta RS-a, grada i opštine stupio na snagu 2008. godine i od tada nisu vršene njegove izmjene i dopune.
Razlog za ovakvo rješenje nalazi se, između ostalog, u činjenici da je stav većeg dijela javnosti u Republici Srpskoj da rad političkih organizacija ne treba da se finansira na teret građana Republike Srpske, s obzirom na značajna finansijska sredstva koja se na godišnjem nivou izdvajaju za njihov rad u budžetu Republike Srpske i u budžetima jedinica lokalne samouprave, piše u obrazloženju zakona.
Mazalica je rekao da je stav javnosti da političke stranke sredstva za rad trebaju obezbijediti iz drugih finansijskih izvora.
“Predloženim zakonom propisane su nadležnosti Republičke izborne komisije Republike Srpske u vezi sa primjenom ovog zakona, te ovlaštenja za izricanje novčanih kazni, kao i nadležnost Vrhovnog suda Republike Srpske da razmatra žalbe na odluke Republičke izborne komisije”, navedeno je u prijedlogu zakona.
Mazalica je kazao da je finansiranje izborne kampanje definisano Izbornim zakonom BiH i Izbornim zakonom RS-a, za koji očekuje da bude u primjeni na izborima 2026. godine.
Izborni zakon RS-a, koji predviđa da se na teritoriji ovog entiteta neće primjenjivati odredbe državnog izbornog zakona koje se odnose na izbore za funkcije i pozicije RS-a, usvojen je u augustu prošle godine, a mjesec dana kasnije ga je Ustavni sud BiH proglasio neustavnim.
Ognjen Bodiroga, poslanik Srpske demokratske stranke (SDS), rekao je da je ovaj zakon sporan po političkom i pravnom osnovu, nije u skladu s entitetskim ustavom te da će Ustavni sud RS-a zakon staviti van snage.
“Vi otimate sredstva za rad političkih organizacija. Vi faktički ukidate sistem i demokratiju, umjesto da to afirmišete”, kazao je Bodiroga i dodao da se ukida sloboda političkog djelovanja.
Rekao je da je ovaj zakon u suprotnosti sa Izbornim zakonom BiH, čime se preuzimaju nadležnosti Centralne izborne komisije Bosne i Heregovine (CIK BiH), što vidi kao još jedan argument zbog kojeg bi Ustavni sud osporio ovaj zakon.
Poslanik Partije demokratskog progresa (PDP) Igor Crnadak rekao je da je predloženi zakon “katastrofalan za RS” te u suprotnosti s entitetskim ustavom.
“Da podsjetim, Schmidt je zabranio finansiranje SNSD-u i Ujedinjenoj Srpskoj. Došao je prvi mjesec za isplatu tranše, sve političke partije su dobile novac, a samo dvije – SNSD i Ujedinjena Srpska – nisu, jer se provodi odluka Schmidta, kojeg vi ne poštujete. Dakle, provedeno je. Vaša reakcija je: ‘E sad, pošto mi nemamo pare, vas ćemo ugasiti’”, rekao je Crnadak.
Crnadak je kazao da vlast u RS-u provodi sve odluke visokog predstavnika iako tvrde suprotno.
“Vi ste Schmidta prijavili ovdje našem tužilaštvu da nije visoki predstavnik, a tužilaštvo je tu prijavu odbacilo”, rekao je Crnadak.
U prvom dijelu sjednice obratio se predsjednik RS-a Milorad Dodik i predstavnicima vlasti u Federaciji i liderima konstitutivnih naroda u Bosni i Hercegovini uputio poziv na razgovor o vraćanju na izvorni Dejtonski mirovni sporazum i odbacivanje odluka visokog predstavnika.
Krajem aprila ove godine, Schmidt je objavio odluku kojom se obustavljaju sve budžetske isplate SNSD-u i Ujedinjenoj Srpskoj zbog napada na temeljne principe i ustavno-pravni poredak Bosne i Hercegovine.
