Dezinformacije na društvenim mrežama šire paniku zbog “rata” Kosova i Srbije

Bager i dalje na barikadi na mostu preko jezera Ujam/Gazivode na putu koji vodi ka graničnom prelazu Bernjak 1. avgusta 2022. Foto: Adelina Ahmeti/BIRN

Dok su se uklanjale barikade kojima su kosovski Srbi blokirali puteve ka dva granična prelaza na granici sa Srbijom, dezinformacije o sukobu širile su se društvenim mrežama i putem nekoliko medijskih portala širom svijeta.

Kosovo je trenutno u trendu na Twitteru sa preko 250.000 tvitova.

Korisnici Twittera, uglavnom iz Ukrajine, Rusije, Turske, Španije, Srbije, sa Kosova i iz Albanije, dijele dezinformacije o navodnom “ratu” koji je izbio između Kosova i Srbije ili dijele propagandu protiv nezavisnosti Kosova od Srbije, koja je proglašena 2008.

Objave ukrajinskog poslanika Oleksija Gončarenka na Twitteru u nedjelju dobile su na hiljade sviđanja, dijeljenja i komentara nakon što je napisao: “Ukrajina je spremna da djeluje sa svojim trupama na terenu. Srbija pokušava započeti agresivni rat.”

Misija za održanje mira na Kosovu pod vodstvom NATO-a – KFOR, koja je na terenu od 1999. godine, iskazala je svoju spremnost da intervenira “ako se ugrozi stabilnost na sjeveru Kosova”. Nikakvih ukrajinskih trupa, međutim, nema na terenu na Kosovu. Niti je Ukrajina priznala suverenitet Kosova.

If Serbia invades #Kosovo, we should defend the Kosovars. 🇺🇦 is ready to act with our troops on the ground. 🇷🇸 is trying to start an aggressive war. Precisely according to Putin's method. As I said, #Serbia is Putin's Trojan horse in Europe. War anywhere in the world is terrible.

— Oleksiy Goncharenko (@GoncharenkoUa) July 31, 2022

James Ker-Lindsay, vanredni profesor na Londonskoj školi ekonomije (LSE), koji se fokusira na sukob, mir i sigurnost u Jugoistočnoj Evropi, osudio je Gončarenkov tvit, te zatražio od njega da ne “pogoršava stvari”.

“Ovo je neodgovoran i nepotreban komentar. I on takođe pokreće razne vrste kompleksnih pitanja na koje nisam siguran da je Ukrajina spremna odgovoriti. Ako zaista vjerujete u mir, nemojte postati dio problema na Balkanu. Fokusirajte se na svoju zemlju”, napisao je Ker-Lindsay.

Kosovski Srbi postavili su barikade od kamiona natovarenih pijeskom, blokirajući puteve ka dva granična prelaza sa Srbijom, a uklonjene su u ponedjeljak.

One su postavljene nakon što je Vlada Kosova odlučila primijeniti takozvane mjere reciprociteta sa Srbijom u vezi s registarskim tablicama na vozilima i dokumentima u trajanju od mjesec dana, prije nego što je pristala da odgodi provođenje mjera ako se barikade uklone.

“Granični prelazi u Jarinju i Bernjaku ostaju zatvoreni”, kazao je za medije u ponedjeljak premijer Albin Kurti, dodavši da “svi granični prelazi izdaju [novi] dokument za izlaz-ulaz na 90 dana. Najviše 1.501 građanin dobio je taj dokument, sa čekanjem od 20 sekundi”.

U junu je Vlada Kosova odlučila da će se svakom ko želi preći državnu granicu uz ličnu kartu izdatu od strane vlasti u Srbiji sada izdati privremeni obrazac na period od 90 dana, koji bi zamijenio dokumente iz Srbije.

Ta odluka je recipročna nepriznavanju identifikacionih dokumenata izdatih na Kosovu od strane srbijanskih vlasti, te znači uvođenje iste mjere koju i Srbija primjenjuje na građane Kosova.

Do slične eskalacije je došlo u septembru 2021. godine, nakon što je kosovska vlada zahtijevala da vozila na granici zamijene tablice Srbije privremenim tablicama izdatim od strane Kosova. Kosovski građani koji imaju registracijske oznake sa slovima RKS, što je skraćenica od Republika Kosovo, isto su morali raditi već godinama na granici sa Srbijom.

Fotografije iz prošle godine dijele se na društvenim mrežama kao da se to desilo u nedjelju, 31. jula 2022. Albanski muslimanski propovjednik Elvis Naci sa 1,2 miliona pratilaca na Instagramu, podijelio je fotografiju Specijalnih snaga Kosova na putu prema barikadama bliže granici iz septembra 2021. uz tekst: “Neka Bog štiti Albance Kosova, kao i hrabre ljude iz specijalne jedinice koji uspostavljaju mir i sigurnost.”

Barikade u selu Rudar na putu ka kosovskoj opštini Leposavić sa srpskom većinom u blizini granice sa Srbijom, 1. avgust 2022. Foto: Shkodrane Dakaj/BIRN

Tvit ukrajinskog poslanika Gončarenka nije bio jedini koji je sugerirao da je između Kosova i Srbije već izbio rat.

Turski pisac Huseyin Hakkı Kahveci objavio je na Twitteru na turskom: “Rat je izbio između Srbije i Kosova. ZAPALJENA JE VATRA NA problematičnom BALKANU.”

Njegov tvit, koji je dobio preko 200 sviđanja i podijeljen preko 80 puta, tvrdi da su “Specijalne snage Kosova poslale dodatne trupe na granični prelaz Jarinje sa Srbijom. Mi smo u periodu kada se rat počinje širiti na Evropu preko BALKANA i na Rusiju preko KAVKAZA”.

Nebojša Malić, Srbin iz BiH, kolumnista stranice AntiWar, napisao je na Twitteru da “omiljena marioneta NATO-a ‘Kosovo’ upravo pokušava započeti svađu sa Srbijom”, tvrdeći da to objašnjava koliko “dobro Zapadu ide sukob u Ukrajini”. Njegov je tvit dobio preko 2.000 sviđanja.

Uz objave o ratu koji je izbio između Kosova i Srbije, mnogi korisnici društvenih mreža, kao i medijski portali, podijelili su nepotvrđenu informaciju o pucnjavi između snaga Kosova i Srbije.

Twitter nalog pod nazivom ConflictTr, koji ima preko 200.000 pratitelja, objavio je: “Kosovski vojnici povrijeđeni u sukobima na granici Srbije i Kosova prebacuju se u državnu bolnicu u Mitrovici”.

Nekoliko kosovskih medija, kao što su Nacionale i Indeks Online, između ostalih, izvijestilo je da su povrijeđeni jedan policijski zvaničnik Kosova i dvoje građana Srbije u razmjeni vatre između policije i građana koji su postavili barikade. To nije bilo tačno. Kasnije je Nacionale uklonio tu vijest.

Ministar unutrašnjih poslova Kosova Xhelal Svecla kazao je za medije u ponedjeljak da “je povrijeđeno 11 građana, koji su dobili neophodnu liječničku pomoć, a vozila nekih građana i policije su oštećena od strane naoružanih kriminalnih struktura”. Kosovska policija provodi istragu.

Međutim, nikakav oružani sukob nije još uvijek izbio između Specijalne policije Kosova i policije ili vojnih snaga Srbije.

Nekoliko naloga na Twitteru je takođe podijelilo parolu “Kosovo je Srbija”, koja je često dio srpske nacionalističke retorike.

Twitter korisnica Inga Canarias, sa preko 1.500 pratitelja, podijelila je fotografiju murala na kome piše “Kosovo je Srbija” uz opis na španjolskom: “S obzirom da izgleda da postoje problemi između Srbije i Kosova, mora se reći još jednom da je Kosovo sastavni, neotuđivi dio Srbije.” Nekoliko španskih naloga je podijelilo slične tvitove.

Let’s be very clear, the Europeans pushed The Hague to arrest @HashimThaciRKS after 20 years of investigations simply because he was negotiating with Trump.

They have nothing on him and keep him held because of politics. It’s why ICTY should be dissolved.

— Richard Grenell (@RichardGrenell) July 31, 2022

Bivši izaslanik SAD-a pod administracijom Donalda Trumpa za dijalog između Kosova i Srbije Richard Grenell takođe se pridružio metežu, uglavnom kriveći kosovskog premijera Albina Kurtija za situaciju, ali i dijeleći netačne informacije o bivšem predsjedniku Kosova Hashimu Thaciju.

“Budimo veoma jasni, Evropljani su natjerali Haag da uhapsi (bivšeg predsjednika) Hashima Thacija nakon 20 godina istraga prosto zato što je on pregovarao s (Donaldom) Trumpom”, navodi on.

“Nemaju dokaza protiv njega i drže ga zbog politike. Eto zašto bi MKSJ (Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju, koji je završio svoj mandat 2017.) trebao biti raspušten”, kazao je Grenell u jednom tvitu, koji je dobio preko 500 sviđanja.